اميرالمؤمنين و برهان الموحدين على عليه السلام در خطبه اى كه ثقة الاسلام كلينى درباب خطب نكاح فروع كافى باسنادش از امام صادق عليه السلام از آن بزرگوار روايت كرده است فرموده است : الحمدلله المختص بالتوحيد المتقدم بالوعيد الفعال لما يريد المحتجب بالنور دون خلقه الخ ( ص 17ج 2 چاپ سنگى ) .

سر اين سخن اين است كه آنچه مرئى ميگردد بواسطه روشنايى است و ديده نخستين بار روشنايى را مى بيند سپس چيزهاى ديگر را اما همين روشنايى چون فزون گردد و نيرو گيرد ديده از ديدن ناتوان گردد چنانكه از ديدن خود روشنايى . اين خورشيد است كه سبب پيدايى پنهانها است و خود از بسيارى هويدايى از ديده ها پنهان است .

يارب بكه شايد گفت اين نكته كه در عالم *** رخساره بكس ننمود آن شاهد هر جايى

چشم ما ديده خفاش بود ورنه تو را *** پرتو حسن بديوار و درى نيست كه نيست

فارابى در اين موضوع در اوائل مدينه فاضله گويد ( ص 13 ) : كل ما كان وجوده اتم فانه اذا علم و عقل كان ما يعقل عنه و يعلم منه