فص 3

الماهية المعلولة , لها عن ذاتها أن ليست , و لها عن غيرها أن توجد , و الامر الذى عن الذات قبل الامر الذى ليس عن الذات , فالماهية المعلولة أن لاتوجد بالقياس اليها قبل أن توجد , فهى محدثة لابزمان تقدم .

ترجمه : ماهيت معلوله ( كه موجود بالغير است ) حظ او از جانب ذاتش ليس است ( اين است كه نباشد ) , و از جانب غيرش ( كه علت وجودش است ) ايس است ( اين است كه باشد . ) . و امرى كه ذاتى شى است قبل از امر غير ذاتى اوست پس شأن ذاتى ماهيت معلوله قبل از وجودش عدم است يعنى عدم مقدم است بر وجود او بتقدم ذاتى پس ماهيت بحدوث ذاتى حادث است نه بحدوث زمانى كه زمانى عدم بر وى مقدم باشد بلكه هميشه عدم ذاتى بر وجودش سابق و مقدم است .

حدوث ذاتى و وجه قرب و بعد

بيان : اين فص در اثبات حدوث ذاتى ماهيات ممكنه است . و از اين فص و نيز از فصوص گذشته دانسته ميشود كه ماهيات را لذاتها اتصالى و قربى و بعدى به مبدأ واجب نمى باشد , بلكه اتصال و قرب و بعد بواسطه وجودى است كه واجب تعالى بدانها افاضه فرموده است .

در اين مباحث بايد دقت داشت كه اشيا را دو اعتبار است : يكى