انسان كامل و پيوند دو سرحلقه هستى

انسانى كه مراتب هستى را طى كند و همه مراحل آن را بپيمايد و به تجرد كامل بار يابد , چندان كه بدون استعانت از ابزار مادى نظير چشم و گوش ببيند و بشنود , عصاره جهان است و از او با عنوان صادر اول ياد مى شود

با توجه به اين پيوستگى , وحدت عالم كه آفريده خداوند احد و صمد است به مثابه وحدتى است كه انسان در انسان در نفس خود مى يابد - تو خود يك تنى و چندين هزارى -

ما در نگاه ابتدايى به خود اجزاء متعدد و متفرقى را مى بينيم كه هر يك به كثرت عددى جداى از ديگرى است , مانند دو گوش , دو چشم و دو دست و با دقت بيشترى در مى يابيم كه نفس ما داراى تصورات و تخيلات فراوانى است كه حكايت از بعد برزخى و مثالى وجود ما مى نمايد و اگر تامل بيشتر بكنيم ممكن است ادراكات عقلى فراوانى را نيز در خود بيابيم

ما مى دانيم كه هر يك از بخش ها و عناصر فوق حقيقت و ماهيتى جدا از ديگر بخش ها دارد از خود مى پرسيم آيا حقيقت انسان متشكل از اين عناصر و بخشهاى متعددى است كه هر كدام در كنار ديگرى قرار گرفته است ؟ آيا انسان بسان ماشين پيچيده اى است كه به دليل قدرت ترميم ويژگى ارگانيك پيدا كرده است

ما دلايل متعددى داريم در اثبات اين كه در وراى اين بخش هاى متعدد يك حقيقت واحده اى است كه عليرغم متعين نبودن به هيچ حدى از حدود فوق همراه با همه آنهاست حقيقتى كه جداى از همه بخشها است بدون آن كه مباينتى با آنها داشته باشد و همراه با همه است بى آنكه ممازجتى در كار باشد

از جمله آن دلايل اين است كه ما در نفس خود ادراكات گوناگون را مى يابيم كه هر يك متعلق به بخشى از ساختمان وجودى ما است , مثل