---

ادراكات حسى , ادراكات خيالى و ادراكات عقلى اگر بخشهاى متعدد وجود ما به نحو متباين در كنار يكديگر قرار گرفته باشند ما هرگز نمى توانيم قضايايى را تشكيل بدهيم كه موضوع و محمول آنها مربوط به دو بخش متباين از وجود انسان است زيرا بيان كننده حكم در هر قضيه بايد موضوع و محمول را در نزد خود حاضر داشته باشد و حال آن كه بنا بر فرض ما در اينجا جز يك سرى موضوعات و محمولات متباين نداريم از طرف ديگر مشاهده مى كنيم كه ما هميشه قضايايى را مى سازيم كه موضوع آن امرى خيالى و يا حسى و محمول آن امرى كلى و عقلى است , مانند ( اين شيئى حيوان است ) و يا ( زيد انسان است ) پس نتيجه مى گيريم انسان علاوه بر بخشها و اجزاء متفاوت وجودى داراى يك حقيقت واحدى است كه از فرش تا عرش و از نازلترين درجات وجودى تا عاليترين آن حضور دارد , بى آنكه اين اجزاء در هويت آن دخالت مستقيم داشته باشند , بلكه بر عكس , بايد گفت آن حقيقت واحده است كه با اطوار و شئونات مختلف خود در بخشهاى متعدد عالم انسانى ظهور مى يابد بنابراين انسان داراى يك وحدت گسترده اى است كه ضمن بساطت خود تمامى كثرات را كه در بخش هاى مختلف حيات انسانى بروز دارد در دامن خود جاى مى دهد بى آنكه آسيبى به وحدت آن برسد بايد توجه داشت اين وحدت , عددى و يا مفهومى نيست زيرا عدد و مفهوم هر يك مربوط به نشئه اى از نشئات وجودى انسان مى باشند آنچه را در عالم صغير يعنى انسان شناختيم مى توانيم بر عالم كبير نيز تطبيق دهيم , در آنجا نيز فيض منبسط كه ( بود ) واحد و آيت خداوند احد است با احاطه و حضور در نمودهاى هستى ضامن وحدت و يگانگى آنها مى باشد