اسم الکتاب : انديشه سياسي امام خميني (قدس سره ) المؤلف : جهان بزرگی، احمد الجزء : 1 صفحة : 16
براي روشن شدن اين مطلب به تبيين عباراتي ميپردازيم كه
معرفنظر امام درباره ماهيت و چگونگي حكومت اسلامي است و
اهميتمفهوم انديشه حكومت اسلامي را نيز روشن مينمايد:
«در اين حكومت قدرت مقننه و اختيار تشريع به خداوند
متعالاختصاص يافته است. شارع مقدس اسلام يگانه قدرت مقننه
استهيچكس حق قانونگذاري ندارد و هيچ قانوني جز حكم شارع
رانميتوان به اجرا گذاشت به همين سبب در حكومت اسلامي به
جايمجلس قانونگذاري كه يكي از سه دسته حكومتكنندگان را
تشكيلميدهد، مجلس برنامهريزي وجود دارد كه براي
وزارتخانههايمختلف در پرتو احكام اسلامي برنامه ترتيب ميدهد و با
اينبرنامهها كيفيت انجام خدمات عمومي را در سراسر كشور
تعيينميكند».
«حكومت اسلام حكومت قانون است... قانون اسلام يا فرمان
خدابر همه افراد و بر دولت اسلامي حكومت تام دارد. همه افراد ازرسول
اكرم گرفته تا خلفاي آن حضرت و ساير افراد تا ابد تابعقانون خداوند
تبارك و تعالي كه در لسان قرآن و نبياكرم(ص)بيان شده است
(هستند)... در اين حكومت حكم الهي بر رئيس ومرئوس متبع است».
حكومت اسلامي يك نوع حكومت مشروطه است «مشروطه ازاين جهت
كه حكومتكنندگان در اجرا و اداره مقيد به يكمجموعه شرط هستند كه
در قرآن كريم و سنت رسولاكرم(ص)معين گشته است. مجموعه شرط همان
احكام و قوانيني اسلام استكه بايد رعايت و اجرا شود. از اين جهت
حكومت اسلاميحكومت قانوني الهي بر مردم است».
انديشههائي كه در اين گزينهها از امام بيان شده است در
دستگاهفكري او اهميت بنياني دارد. تفاوت حكومتها با يكديگر (به
عقيدهامام) بستگي به اين دارد كه «قدرت برين» در داخل حكومت به
چهشخصي يا اشخاصي نسبت داده شود بنابراين در نظريه امام شرطيهست
كه حكومت اسلامي از مطابقه با آن ناگزير است. به اين معني كهاين
قدرت برين به هر كسي كه تفويض شد آن را طبق قانون الهي به
كاربرد. دارندگان قدرت برين تفويض شده حق ندارند قدرت خود را
بهدلخواه و بيتوجه به مفاد قانون به كار اندازند كه اگر چنين
كردند نتيجهعملشان دگرگون شدن شكل دولت نخواهد بود بلكه به اين
معني استكه فرضاً دولتي غاصب به جاي دولت حق به وجود آمده است و
آنسازماني است كه اطلاق نام حكومت اسلامي به آن اصلاً صحيح
نيستاو ميگويد:
ما از اين اصل اعتقادي (توحيد) اصل آزادي بشر را ميآموزيم
كههيچ فردي حق ندارد انسان و يا جامعه و ملتي را از آزادي
محرومكند براي او قانون وضع كند، رفتار و روابط او را بنا به درك
وشناخت خود كه بسيار ناقص است و يا بنا به خواستهها و اميال
خودتنظيم نمايد و از اين اصل ما نيز معتقديم كه قانونگذاري
برايپيشرفتها در اختيار خداي تعالي است همچنان كه قوانين هستي
وخلقت را نيز خداوند مقرر فرموده است و سعادت و كمال انسان وجوامع
تنها در گرو اطاعت از قوانين الهي است كه توسط انبياء بهبشر ابلاغ
شده است و انحطاط و سقوط بشر به علت سلب آزادي اوو تسليم او در
برابر ساير انسانها است بنابراين انسان بايد عليه اينبندها و
زنجيرهاي اسارت و در برابر ديگراني كه به اسارت دعوتميكنند قيام
كند و خود و جامعه خود را آزاد سازد تا همگي تسليمو بنده خدا باشند و
از اين جهت است كه مقررات اجتماعي ما عليهقدرتهاي استبدادي و
استعماري آغاز ميشود.
گوهر انديشه امام: ولايت فقهاء
اكنون ميپردازيم به آن انديشه بسيار جالب و بحثانگيز
«امام» وبه واقع گل سرسبد تمام آن انديشههائي كه در آثار «امام»
بيان شدهاست. يعني نظريهاي كه به موجب آن اداره امور دولتها و
كشورها بايدبه دست فقهاء سپرده شود براي روشن شدن مطلب چارچوب
فكريامام را مورد بررسي قرار ميدهيم و سپس بر اساس مفروضات موجوددر
چارچوب فكري امام به توضيح عباراتي ميپردازيم كه معرفنظرات وي
درباره ماهيت و چگونگي حكومت فقهاء است و اهميتمفهوم انديشه
«حكومت فقهاء» را روشن ميسازد.
1ـ بر اساس اعتقاد امام خداوندِ حكيم هم خالق جهان است
همرب و پرورشدهنده و هدايتكننده همه موجودات جهان. اختيارجهان در
يد قدرت او است او مالك حقيقي عالم و حاكم مقتدر بر آنميباشد. بر
اساس نظر قرآن خداوند كسي است كه «بيده الملك و هوعلي كل شي
قدير» است كه هر لحظه عنايت و مشيت او از جهان گرفتهشود نيست و
نابود خواهد شد اين نوع ولايت و حاكميت مطلقهخداوند بر جهان آفرينش
تكويني است كه در لسان انديشمنداناسلامي به حاكميت تكويني معروف
است كه در واقع يك نوعحاكميت مستقيم و جبري خداوند بر عالم وجود
كه هر گاه به چيزيبگويد بشو پس ميشود. (انما امره اذا اراد شيئاً
ان يقول له كن
اسم الکتاب : انديشه سياسي امام خميني (قدس سره ) المؤلف : جهان بزرگی، احمد الجزء : 1 صفحة : 16