از نكات شايان دقت اينكه قرآن مجيد از مؤ منان خواسته كه به همراه عنصر بصيرت حركت كرده و حتى در برخورد با آيات كتاب الهى نيز چشم وگوش بسته بدان پايبند نشوند. در وصف مؤ منان حقيقى مى فرمايد:

((وَ الَّذينَ اِذا ذُكِّرُوا بِاياتِ رَبِّهِمْ لَمْ يَخِرُّوا عَلَيْها صُمّا وَ عُمْيانا))(175)

و كـسـانـى كـه هـرگـاه آيـات پـروردگارشان به آنان گوشزد شود، كر و كور روى آن نمى افتند.

البـتـه گـفتنى است كه رسالت و هدف قرآن در اين بعد به اين نيست كه انسان را چنان تربيت كند كه تنها به وجود خداوند و ديگر اعتقادات صحيح اعتراف كرده پس از آن به هركارى كه مى خـواهـد دسـت زنـد؛ بـلكـه قـرآن مجيد مى خواهد انسان را به گونه اى بسازد كه با تمام وجود حـقـايـق را بـاور داشـتـه و خـود را بـه تـمـام لوازم آنـهـا مـلزم سـازد. بـطـور مـثـال بـا اعـتـقـاد بـه تـوحـيـد، تـكيه گاهش را خدا قرار داده و از تكيه بر قدرتهاى ظالم دست بـردارد. امـيـدش تـنـهـا به خدا باشد و او را وكيل در تمام امور خود قرار دهد. و يا با اعتقاد به مـعـاد، مـراقـب تـمام اعمال خود بوده و از انجام معاصى و گناهان ترسان باشد. خود را هميشه در پـيـشـگـاه خـدا بـبـيـنـد و در بـاره هـمـه امـور خـود، خـودش را مـسـؤ ول و مورد بازخواست بداند.

رسـيـدن بـه ايـن مـراحـل اسـت كـه سـبـب مـى شـود رسـالت قـرآن جـامـه عـمـل بـه خود پوشيده و انسان نيز به مرحله كمال و ترقى خويش بر سد و گرنه با صرف ادعـا و يـا صـرف اعـتـقاد به عقايد حقه ، گام اصلى در جهت تحقق رسالت قرآن برداشته نشده است .

ب - رسالت قرآن در بعد اخلاقى و تربيتى

انسان داراى دو بعد مادى و معنوى است ، در بُعد مادى خويش خواستار رفع حوائج مادى و ارضاى غـرايـز خـود و در بـُعـد مـعـنـوى اش خـواسـتـار تـرقـى و تكامل و دارا شدن صفات حسنه انسانى است . منظور از رسالت قرآن در بُعد اخلاقى و تربيتى آن اسـت كـه قـرآن مـجـيـد مـى خواهد انسانها را بگونه اى تربيت نمايد و رشد دهد كه علاوه بر ايـنـكـه نـيـازهـاى مـادى خـود را در حـد معقول و پسنديده برآورده مى كنند، در فكر تعالى روح و اخـلاق خـود نـيز باشند. روح خود را آنچنان تربيت كنند كه در دنياى مادى غوطه ور نشده همچنين گـرفـتـار اخـلاق رذيـله چـون : خـودمـحـورى ، قـدرت طـلبـى ، شـهـوتـرانـى ، حـسـادت ، بـخـل و دهـهـا صـفـت نفسانى مذموم نگردند. بلكه مى خواهد انسانها خود را به مقامى از تعالى و رشد برسانند كه تخلق به اخلاق الله پيدا كرده و صفات الهى را در خود بروز دهند.

خـداونـد مـتـعـال بـه صـراحت از اين بعد رسالت پيامبر اكرم (ص ) كه تجلى آن در قرآن و به وسيله خواندن آيات كتاب الهى بر مردم است سخن رانده است :

((هُوَ الَّذى بَعَثَ فِى الاُْمِّيينَ رَسُولاً مِنْهُمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ وَ يُزَكّيهِمْ ...))(176)

او كسى است كه در ميان جمعيت درس نخوانده رسولى از خودشان بر انگيخت كه آياتش را

بر آنها مى خواند و آنها را تزكيه مى كند... .

اين همان رسالتى است كه پيامبر اكرم (ص ) براى خود ذكر كرده و فرموده است :

((بُعِثْتُ لاُِتَمِّمَ مَكارِمَ الاَْخْلاقِ))(177)

من (به پيامبرى ) بر انگيخته شدم تا مكارم اخلاق را به اتمام برسانم .

مـراحـلى را كـه قـرآن مـجـيد براى تحقق اين بعد از رسالت به انجام رسانده مى توان طى چند بند بيان نمود:

1 ـ بيدار نمودن انسان از خواب غفلت ؛ قرآن مجيد بطور مرتب زنگهاى خطر را به صدا درآورده و به انسانها هشدار داده است كه در اثر غفلت و جهالت گرفتار ضلالتى نگردند كه بسيارى از پـيـشـيـنـيـان نـيـز دچـار آن شده اند! در آيات فراوانى سخن از اقوام گذشته به ميان آورده ، ارسـال رسـولان بـه سوى آنان را متذكر شده و سپس به عاقبت هلاكت بسيارى از آنها به وسيله عـذابـهـاى الهـى اشـاره كـرده اسـت . در سـوره هـود پـس از نـقـل چـنـديـن داستان از امتهاى گذشته نتيجه گيرى مى كند كه اين داستانها بايد براى مؤ منان پند و اندرز به همراه داشته باشد.