ج . طريق ديگر طريق مورد نظر مرحوم مقدس اردبيلى و صاحب[ ( معالم]) و صاحب[ ( مدارك]) ( رضوان الله عليهم ) است كه در باب مقدمات مفوته قائلبه وجوب نفسى تهيوئى هستند و مى فرمايدن كه مصلحت در نفس تهيوء است از براى امتثال واجبات و اتيان احكام .

البته اين بيان , يعنى توجه به ملاك وجوب نفسى تهيوئى , در خصوص وجوب تعلم احكام است نه در كليه مقدمات مفوته . اما اين فرموده هم اشكال دارد ,زيرا لازمه اين بيان آن است كه تمام مقدمات وجودية واجب نفسى تهيوئى باشند . لكن ما در واجب نفسى ضابطه داريم : واجب نفسى آن است كه در نفس خودشملاك باشد . ملاك در اتيان همان امر است , اعم از اينكه بخواهد امرى ديگر موجوب شود يا امر ديگر موجود نگردد , حال آنكه در مقدمات وجوديه اين چنين وضعى نيست , چون اين مقدمات وجوب غيرى دارند . به بيان ديگر , آنچه مطلوببالذات است و واجب نفسى است ذى المقدمه است . وجوب اين مقدمات وجوب غيرى است و اراده شان اراده ترشحية است , و آنچه اراده نفسى و وجوب نفسى دارد ذات ذى المقدمة است . آرى , از باب اينكه در ذى المقدمة يك رشته مقدمات است كه اگر آنها موجود نشوند ذى المقدمة موجود نمى شود , مى توان گفت : مقدمات مرادند بالارادة الغيرية و بالارادة الترشحية , و خلاصة مراد بالعرضند نه مراد بالذات .

د . راه ديگر راهى است كه مرحوم آقاى آخوند ( ره ) و جمعى ديگر از بزرگان ( ره ) در آن گام زده و فرموده اند عقل است كه بر لزوم اتيان تمام مقدمات وجودية حكم مى كند , به نحوى كه اگر شخص اين مقدمات را پيش از زمان واجب يا قبل از حصول شرايط وجوب نياورد . قادر نخواهد بود در زمان واجب , و يا پس از آنكه شرايط حاصل گرديد , امر واجب را اتيان كند و به مأموربه عمل كند , واجب فوت مى شود و نياوردن مقدمات به دست او سبب فوت واجب شده است .

در اينجا بايد يادآور شويم كه در باب تكاليف فرموده اند قدرت از جملهشرايطى است كه در صحت تكليف معتبر است . يعنى اگر شخص قدرت نداشته باشد , تكليف غلط است [1] . ضمنا بايد دانست كه قدرت بر دو قسم است : يك قدرت , قدرت