الف) اصل عالى‌ترين منافع كودك در نظام بين‌الملل حقوق بشر

اصل عالى‌ترين منافع كودك در اسناد مختلف نظام بين‌المللى حقوق بشر مورد توجّه قرار گرفته است. اين اصل، بر اساس مادّه 3 (1) كنوانسيون حقوق كودك 1989 م، به عنوان يكى از اصول بنيادين حقوق كودك محسوب مى‌گردد. بند يكم از مادّه 3 مقرّر مى‌دارد:

«در همه اقدامات مربوط به كودكان كه توسط نهادهاى رفاه اجتماعى دولتى و يا خصوصى، دادگاه‌ها، مقام‌هاى ادارى يا نهادهاى قانونگذارى به عمل مى‌آيد، عالى‌ترين منافع كودك در اولويت قرار خواهد داشت».

در پنجمين تفسير عام كميته حقوق كودك در سال 2003 ميلادى اين اصل به صورت گسترده‌ترى تفسير گرديده است؛ در بخشى از بند 12 اين تفسير آمده است:

«اين اصل مقتضى اقدامات مؤثّر دولت، مجلس و قوه قضائيه است. هر نهاد يا مؤسسه قانونگذار، اجرايى و يا قضايى بايد به طور نظام‌يافته بررسى نمايد كه چگونه منافع عاليه كودك تحت تأثير تصميمات يا مصوّبات آنان قرار مى‌گيرد؛ و يا در آينده چه تأثيرى بر آنان خواهد داشت ... از جمله، تصميمات يا مقرّراتى كه به طور مستقيم به كودكان مربوط نيست؛ بلكه غير مستقيم بر آنان تأثيرگذار است». [1] پيمان‌نامه حقوق كودك اين اصل را نه تنها به عنوان يك اصل بنيادين در حقوق كودك تلقّى نموده، بلكه مكرّر آن را در مجموعه 54 مادّه كنوانسيون تكرار كرده است. به جز مادّه 3، اين اصل در (ع) مورد ديگر نيز به صراحت ذكر شده است.

مورد دوم، مادّه 21 است كه به نحوى بيانگر مادّه 18 در مورد فرزندخواندگى است؛ در اين مادّه آمده است:

«آن دسته از كشورهاى عضو كه نظام فرزندخواندگى را به رسميت مى‌شناسند، يا آن را مجاز مى‌دانند، تضمين خواهند كرد كه «منافع عاليه كودك» مهم‌ترين نكته مورد توجّه باشد».

[1].HRI /GEN //Rev .page.