در توقيعى كه آن حضرت در پاسخ به سؤالات «اسحاق بن يعقوب» صادر فرمود وتوسط محمد بن عثمان تحويل اسحاق گرديد، چنين نوشت: اما چگونگى استفاده مردم از من همچون استفاده آن هاست از خورشيد، هنگامى كه در پشت ابرها پنهان مى شود.[1]

در توضيح اين تشبيه بايد يادآورى كنيم كه: خورشيد داراى دو نوع نور افشانى است:

1. نور افشانى آشكار و مستقيم،

2. نور افشانى غيرمستقيم.

در نور افشانى آشكار، اشعه خورشيد به خوبى ديده مى شود، ولى در تابش غيرمستقيم، ابرها همانند يك شيشه مات، نور مستقيم خورشيد را گرفته و پخش مى كند، اما آثار حياتبخش خورشيد در رشد و نمو موجودات و...، مخصوص زمانى نيست كه نور آن مستقيماً بر پهنه حيات و طبيعت مى تابد، بلكه بسيارى از اين آثار ـ مانند: توليد گرما، رويش و رشد گياهان، توليد انرژى لازم براى حركت و حيات، به بار نشستن درختان، خنديدن شكوفه ها و شكفتن گل ها ـ در زمان تابش نور مات خورشيد از پشت ابرها نيز وجود دارد. اشعه معنوى وجود امام، هنگامى هم كه در پشت ابرهاى غيبت پنهان است، داراى آثار گوناگونى است كه با وجود متوقف شدن كلاس تعليم و تربيت و رهبرى مستقيم، فلسفه وجودى او را آشكار مى سازد.

2. جان جهان

طبق احاديث فراوانى كه در موضوع امامت وارد شده، و بر اساس دلائلى كه دانشمندان ارائه كرده اند، در بينش اسلامى، امام، جان جهان است و جهان به وجود او بستگى دارد. امام قلب عالم وجود، هسته مركزى جهان هستى و «واسطه فيض» بين عالم و آفريدگار عالم است و از اين جهت حضور و غيبت او