رشته هاى مختلف علوم و مكتب اسلام بود، اما در اين كه در زير اين پوشش ظاهرى چه صورتى پنهان بود، در ميان محققان گفتوگو است.

1 . گروهى كه با بدبينى اين مسائل را مى نگرند ـ و حق دارند كه بدبين باشند، چرا كه اصل در تفسير نگرش هاى سياسى جباران بر بدبينى است ـ مى گويند: مأمون هدفى جز اين نداشت كه به پندار خويش مقام امام(عليه السلام) را در انظار مردم، مخصوصاً ايـرانيان كه سخـت به اهل بيت عصمت(عليهم السلام)علاقـه داشـتند و عشق مىورزيدند، پايين بياورد، به گمان اين كه امام(عليه السلام) تنها به مسائل ساده اى از قرآن و حديث آشناست و از فنون علم واستدلال بى بهره است.

گروه فوق، براى اثبات اين مدعا به گفتار خود مأمون كه در متون اسلامى آمده است، استدلال مى كنند. چنان كه در روايتى از نوفلى، يار نزديك امام(عليه السلام)، مى خوانيم:

سليمان مروزى، عالم مشهور علم كلام، در خطه خراسان نزد مأمون آمد. مأمون او را گرامى داشت و انعام فراوان داد. سپس به او گفت:

پسر عمويم على بن موسى(عليه السلام) از حجاز نزد من آمده و او علم كلام (عقايد ) و دانشـمندان ايـن علـم را دوسـت دارد، اگر مايلـى روز ترويـه ( روز هشـتم مـاه ذى الحجة)، ( انتخاب اين روز شايد براى اجتماع گروه بيش ترى از علما بوده است) نزد ما بيا و با او به بحث و مناظره بنشنين.

سليمان كه به علم و دانش خود مغرور بود، گفت: اى اميرمؤمنان! من دوست ندارم از مثل او در مجلس تو در حضور جماعتى از بنى هاشم سؤال كنم، مبادا از عهـده برنيايـد و مقامـش پاييـن آيـد، من نمى توانم سخن را بـا امثـال او زيـاد تعقيب كنم!

مأمون گفت: هدف من نيز چيزى جز اين نيست كه راه را بر او ببندى، چرا كه من مى دانم تو در علم و مناظره توانا هستى!

سليمان گفت: اكنون كه چنين است مانعى ندارد، در مجلسى از من و او