بود، گام برداشته است، بنابراين امام پيوسته مشروع نبودن خلافت مأمون را به مردم خاطر نشان مى ساخت.

موضع گيرى هفتم

امام براى پذيرفتن مقام وليعهدى شروطى قائل شد كه طى آن ها از مأمون چنين خواسته بود:

امام هرگز نه كسى را بر مقامى گمارد، نه كسى را عزل كند، نه رسم و سنتى را براندازد و نه چيزى از وضع موجود را دگرگون سازد، بلكه از دور مشاور در امر حكومت باشد.

مـأمـون نـيز تمام اين شـروط را پذيرفت. بنابراين مى بينيم كه امام بر پاره اى از هدف هاى مأمون خط بطلان كشيد، زيرا اتخاذ چنين موضعى دليل گويايى بود بر امور زير:

الف. اعتراف نكردن به مشروع بودن سيستم حكومتى وى.

ب . سيـستم موجـود هرگز نظـر امام را بـه عنـوان يك نظام حكومتى تأمين نمى كرد.

ج . مأمون برخلاف نقشه هايى كه در سر پرورانده بود، ديگر با قبول اين شروط نمى توانست كارهايى را به نام امام و به دست او انجام دهد.

د . امام هرگز حاضر نبود تصميم هاى قدرت حاكم را اجرا سازد .[1]

شرائط خاص فرهنگى جامعه اسلامى در عصر عباسيان …