ضعف هشام شمرده، او را متهم به انحراف عقيده نموده اند[1]. در صورتى كه اولاً، او نه تنها شاگرد ابوشاكر نبوده، بلكه با او مناظراتى داشته كه سرانجام باعث تشرف ابوشاكر به آيين اسلام نيز شده است! [2]

و بـر فرض ايـن كـه ايـن نسبت صحت داشته باشد، شركت او در بحث ها و انجمن هاى پيروان مكتب هاى گوناگون، ثابت نمى كند كه حتماً عقايد آن ها را نيز قبول داشته است، بلكه تماس با آنان به منظور آگاهى و بحث و مناظره بوده است.

ثانياً، اين تحولات، حكم گذرگاهى در سير تكامل عقلى و فكرى او را داشته و براى كسى كه در جستوجوى حقيقت است و مى خواهد حق را با بينش و آگاهى كامل تشخيص بدهد، نقطه ضعفى شمرده نمى شود، بلكه بايد نقطه نهائى سير فكرى و عقيدتى او را در نظر گرفت و برپايه آن نظر داد[3]، و مى دانيم كه هشام تا آخر عمر در راه ترويج اسلام و تشريح مبانى تشيع كوشش كرد و كارنامه درخشانى از خود به يادگار گذاشت.

عصر برخورد انديشه ها

چنان كه قبلاً گفتيم، قـرن دوم هجرى يكى از ادوار شكوفايى علم و دانش و تحقيق و برخورد انديشه ها و پيدايش فرقه ها و مذاهب گوناگون در جامعه اسلامى بود.

با آن كه آيين اسلام از روز نخست مروج دانش و آگاهى بود، ولى در اين قرن از يك سو به علت آشنايى دانشمندان مسلمان با فلسفه يونان و افكار دانشمندان بيگانه، و از سوى ديگر بر اثر پيدايش فرقه هاى گوناگون مذهبى در