ناحيه قدرت ها و فرقه هاى گوناگون قرار داشتند، خدمات ارزنده اى به جهان تشيع كرد و بهويژه از اصل «امامت» كه از اركان اساسى اعتقاد شيعه است، به شايستگى دفاع كرد و مفهوم سازنده آن را در رهبرى جامعه، به خوبى تشريح نمود.

البته پايه هاى عقيدتى و شخصيت بارز علمى هشام در مكتب امام صادق(عليه السلام)استوار گرديد و در اين دانشگاه بود كه اساس تكامل فكرى و اسلامى او نقش بندى شد، اما از سال 148 به بعد، يعنى پس از شهادت امام صادق(عليه السلام)شخصيت والاى او در پرتو رهنمودهاى امام كاظم(عليه السلام) تكامل يافت و به اوج ترقى و شكوفايى رسيد.

در جستوجوى حقيقت

بررسى تاريخ زندگى هشام نشان مى دهد كه وى شيفته دانش و تشنه حقيقت بوده و براى رسيدن به اين هدف و سيراب شدن از زلال علم و آگاهى، ابتداءاً علوم عصر خود را فرا گرفته است و براى تكميل دانش خود، كتب فلسفى يونان را هم خوانده و از آن فلسفه به خوبى آگاهى يافته است، به طورى كه كتابى در رد «ارسطاطاليس» نوشته است.

سپس در سير تكاملى فكرى و علمى خود، وارد مكتب هاى مختلف شده، ولى فلسفه هيچ مكتبى او را قانع نكرده و فقط تعاليم روشن و منطقى و استوار آيين اسلام، عطش او را تسكين بخشيده است و به همين جهت، پس از آشنايى با مكتب هاى گوناگون، از آن ها دست كشيده و بهوسيله عمويش، با امام صادق(عليه السلام)آشنا شده و از آن تاريخ مسير زندگى او در پرتو شناخت عميق اسلام و پذيرفتن منطق تشيع، به كلى دگرگون شده است.

برخـى گفـته انـد: «هشـام بـن حكـم» در آغـاز كـار، مدتى از شاگردان «ابوشاكر ديصانى» (زنديق و مادى مشهور) بوده است و سپس وارد مكتب «جَهْمِيه» گشته و يكى از پيروان «جَهْم بن صفوان» جبرى شده است. آنان اين معنا را از نقاط