بحث هاى پيشين، راز و رمز صلح امام مجتبى(عليه السلام) را روشن ساخت، ولى در اين جا، جاى يك سؤال باقى است و آن اين است كه چرا امام حسن(عليه السلام) صلح كرد ولى امام حسين(عليه السلام) قيام نمود؟ اگر صلح، كار درستى بود، چرا امام حسين(عليه السلام)با يزيد صلح نكرد؟ و اگر قرار بر قيام بود، چرا امام حسن(عليه السلام) به حركت نظامى ادامه نداد؟

پاسخ اين سؤال را بايد در اوضاع و شرايط متفاوت زمان اين دو صلح و قيام، و نحوه رفتار و شخصيت معاويه و يزيد جستوجو كرد. ذيلاً به گوشه هايى از تفاوت شيوه معاويه و يزيد اشاره مى كنيم:

فريب كارى هاى معاويه

معاويه در دوران زمام دارى خود، با نقشه ها و سياست هاى عوام فريبانه خود، همواره سعى مى كرد به حكومت خود رنگ شرعى و اسلامى بدهد. او از اين كه افكـار عمومى، انحـراف وى را از خـط سير صحيـح سياست اسلامى بفهمـد، جلوگيرى مى كرد. گرچه معاويه عملاً اسلام را تحريف نموده و حكومت اشرافى اموى را جايگزين خلافت ساده و بى پيرايه اسلامى ساخته، و جامعه اسلامى را به يك جامعه غير اسلامى تبديل كرده بود، ولى با وجود اين ها ظواهر اسلام را نسبتاً حفظ مى كرد، مقررات اسلامى را ظاهراً اجرا مى نمود، پرده ها را نمى دريد و در دربارش، پاره اى از مقررات اسلامى مراعات مى شد و نمى گذاشت رنگ اسلامىِ ظاهرىِ جامعه، عوض شود. او به خوبى درك مى كرد كه چون به نام دين و خلافت اسلامى، بر مردم حكومت مى كند، نبايد علناً مرتكب كارهايى بشود كه مردم آن را مبارزه با دين ـ همان دينى كه وى به نام آن بر آنان فرمانروايى مى كرد ـ تلقى نمايند، بلكه هميشه به اعمال خود رنگ دينى مى داد تا با مقامى كه داشت،
سازگار باشد و آن دسته از كارها را كه توجيه و تفسير آن طبق موازين دينى