اسم الکتاب : اصول فلسفه و روش رئاليسم المؤلف : العلامة الطباطبائي الجزء : 1 صفحة : 100
پاسخ در صحت اين بيان سخنى نداريم- ولى بخلاف انتظار شخص اشكال كننده- نتيجه اين بيان بنفع ما است- ما خط و سطح و جسم را بى شكاف مىبينيم- پس در ظرف ادراك ما سطح و خط و جسم بى شكاف موجودند- (1)و بعبارت ديگر كه شخص اشكال كننده بيشتر مى پسندد-ما در مورد ادراك خط و سطح و جسم مىپنداريم- چيزهائى
(1)از جمله ادراكات و تصوراتى كه براى ذهن حاصل مىشود- ادراك كميات متصله است- در تعريف كم متصل معمولا مىگويند- كميتى كه اجزاء آن بهم پيوسته است- مانند خط و سطح- البته واضح است كه منظور اين نيست- كه كم متصل بالفعل داراى اجزائى است- و آن اجزاء وصل بيكديگر است- بلكه منظور اينست كه بين هر دو جزء كه در آن فرض شود- حد مشتركى وجود دارد و بين آنها انفصال و جدائى نيست- بخلاف كميات منفصله كه داراى اجزاء بالفعل- و آن اجزاء مستقل از يكديگر و از هم جدا هستند- على هذا هر كم متصل مانند خط مستقيم- و خط منحنى و دايره- و سطح يك واحد داراى امتداد و كشش متصل واحد است- .
در باره اين نوع ادراكات دو نكته هست- كه از لحاظ فلسفى لازم است مورد توجه قرار گيرد- الف اينكه اين مفاهيم از كجا ناشى شده- و منشاء اين تصورات چيست- .
گروهى از فلاسفه اروپا كه آنها را عقليون مىگويند- كسانى كه بپارهاى از تصورات ناشى از فطرت- و غير منتهى بحس معتقدند- منشاء اين تصورات را فقط عقل مىدانند- اين گروه مىگويند چونكه نقطه شىء بدون بعد- و خط شىء يك بعدى- و سطح شىء دو بعدى در خارج وجود ندارد- و آنچه وجود دارد اشياء سه بعدى يعنى اجسام است- پس منشاء اين تصورات نمىتواند احساس باشد- زيرا احساس فرع آنست كه- محسوس وجود خارجى داشته باشد- پس اين تصورات مستقيما از قوه عقلانى ناشى شده است- .
گروه ديگر كه آنها را حسيون مىگويند- كسانى كه تمام ادراكات و تصورات را- منتهى بحس مىدانند معتقدند كه- منشاء تصورات رياضى نيز ادراكات حسى خارجى است- مىگويند تصور نقطه و خط و سطح و دايره و غيره نيز- از ديدن اشيائى در طبيعت براى ذهن حاصل شده است- لكن آن
اسم الکتاب : اصول فلسفه و روش رئاليسم المؤلف : العلامة الطباطبائي الجزء : 1 صفحة : 100