اسم الکتاب : فرهنگ قرآن المؤلف : امامی، عبدالنبی الجزء : 1 صفحة : 69
9. الف- در احسان شاخص مهم و پایدار قول قرآن کریم است
«وَ قَضی رَبُّکَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ وَ بِالْوالِدَیْنِ
إِحْساناً إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِنْدَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُما أَوْ
کِلاهُما فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما
قَوْلًا کَرِیماً.» [1] خدای متعال در این آیه شریفه بعد از دستور به
پرستش پروردگار یکتا، امر به احسان به والدین میکند: «وَ قَضی رَبُّکَ
أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً.» در
اینکه این احسان، چه نوع احسانی است، پیش از این در روایت ابی ولاد از قول
امام صادق علیه السّلام دانستیم که این احسان مصاحبت نیکو با آنان است، و
اینکه اگر چیزی را خواستند، نیاز آنان برآورده شود، بیآنکه بر آنان
سختگیری گردد. لذا آنجا که برآوردن نیاز آنان مطرح میشود، خواه آن نیاز
مربوط به برطرف نمودن حوایج مادی آنان باشد و خواه رفع نیاز مادی به همراه
مراقبت و نگهداری؛ نیازی که به خاطر زمینگیر شدن بر اثر فرتوت شدن و پیری،
بدان دچار شدهاند، لازم است با آنان نیکو مصاحبت شود. به خصوص باید توجّه
داشت که با توسّل به عنایت خدای متعال و استمداد از او و با صبر و شکیبایی
باید سختی طاقتفرسای مراقبت از آنان را که در حال زمینگیر شدناند را
تحمّل نمود. همینطور باید مواظب بود که به هنگام مراقبت، سخنان تند و
نیشداری از زبان خارج نشود: «فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ»؛ چرا که آنان در
حال پیری، بسیار حساس و زود رنجاند: «وَ لا تَنْهَرْهُما.» این مراقبت و
برآوردن حاجت باید با احتراز از منّتگذاری باشد: «لا تُبْطِلُوا
صَدَقاتِکُمْ بِالْمَنِّ وَ الْأَذی ، [2] بلکه مواظبت، نگهداری و رفع
نیازهای آنان باید قرین با مصاحبت نیکو و سخنان خوش و دلنشین شود تا فرتوتی
و زمینگیری را بر آنان تسلّی دهد: «وَ قُلْ لَهُما قَوْلًا کَرِیماً.»
10. الف- احسان به والدین از دیدگاه انگیزه حیات دنیوی و با توجّه به فلسفه آن، عدالت است