اسم الکتاب : فرهنگ قرآن المؤلف : امامی، عبدالنبی الجزء : 1 صفحة : 241
در
فرهنگ لغات نیز گفته: اثر: آنچه از کسی یا چیزی باقی مانده و بر او دلالت
کند، و به معنای حدیث، سنّت و اجل نیز آمده و جمع اثر، آثار است. اثرة:
برگزیدن، اختیار کردن و بهترین چیزها را به خود اختصاص دادن. اثره، یؤثر،
ایثارا: او را گرامی داشت، برگزید. [1] در فرهنگ عمید فرموده: ایثار؛ یعنی بذل کردن، سود دیگری را بر سود خود مقدم داشتن، قوت لازم و ما یحتاج خود را به دیگری بخشیدن. [2] در
تفسیر نمونه فی قوله تعالی: «آثَرَکَ اللَّهُ»، فرموده: «آثَرَکَ»، از
ماده ایثار، در اصل به معنای جستجوی اثر چیزی است، و از آنجا که به فضل و
نیکی اثر گفته میشود، این کلمه به معنای برتری دادن و فضیلت بخشیدن (هم)
آمده است. [3]3. ایثار در تفاسیر
شیخ طوسی در تبیان فی قوله تعالی: «قالُوا تَاللَّهِ لَقَدْ آثَرَکَ
اللَّهُ عَلَیْنا»، [4] فرموده: این حکایت گفته برادران یوسف علیه السّلام
است، هنگامی که شنیدند او اعتراف به یوسف بودن خود کرده است. پس آنان در
این موقع به صورت سوگند چنین گفتند: «تاللّه»: به خدا سوگند که: «لَقَدْ
آثَرَکَ اللَّهُ عَلَیْنا»، محققا خداوند تو را بر ما فضیلت داد، و ایثار،
اراده تفضیل و برتری دادن یکی از دو شیء است بر دیگری، و آن، نظیر اختیار
است. [5] نیز فی قوله تعالی: «قالُوا لَنْ نُؤْثِرَکَ عَلی ما جاءَنا
مِنَ الْبَیِّناتِ الخ» [6]، فرموده: ساحران به فرعون گفتند: هرگز تو را بر
دلایلی که صحّت نبوّت موسی را ثابت کرده و صدق گفتار او را تأیید میکند،
برنمیگزینیم و اختیار نمیکنیم و نیز تو را بر آنکس که ما را آفریده،
اختیار نمیکنیم، (حال) هر کاری نسبت به ما میخواهی انجام دهی، تمام و
کامل انجام بده: «وَ الَّذِی فَطَرَنا فَاقْضِ ما أَنْتَ قاضٍ»، که تو تنها
میتوانی با سلطهات در زندگی این
[1]. ملخّص المنجد و منتهی الأرب، ص 3. [2]. فرهنگ عمید، ص 212. [3]. تفسیر نمونه، ج 10، ص 63. [4]. یوسف/ 91. [5]. تبیان، ج 6، ص 190. [6]. طه/ 72.
اسم الکتاب : فرهنگ قرآن المؤلف : امامی، عبدالنبی الجزء : 1 صفحة : 241