اسم الکتاب : فرهنگ قرآن المؤلف : امامی، عبدالنبی الجزء : 1 صفحة : 225
اینکه
یهود «ید» را به عنوان مفرد آوردهاند: «وَ قالَتِ الْیَهُودُ یَدُ
اللَّهِ مَغْلُولَةٌ»، امّا (خدا) در پاسخ آنها «ید» را به تثنیه میآورد و
میگوید: «دو دست خدا گشاده است»، و این علاوه بر تأکید مطلب، کنایه لطیفی
از نهایت جود و بخشش خداست؛ زیرا کسانی که زیاد سخاوتمند باشند، با هر دو
دست میبخشند. به علاوه، ذکر «دو دست»، کنایه از قدرت کامل، و شاید
اشارهای به نعمتهای «مادی» و «معنوی»، یا «دنیوی» و «اخروی» نیز بوده
باشد. [1] نیز فی قوله تعالی: «لِیُنْفِقْ ذُو سَعَةٍ مِنْ سَعَتِهِ وَ
مَنْ قُدِرَ عَلَیْهِ رِزْقُهُ فَلْیُنْفِقْ مِمَّا آتاهُ اللَّهُ»، [2]
چنین گفته: آیا این دستور؛ یعنی انفاق به اندازه توانایی، مربوط به زنانی
است که بعد از جدایی، شیر دادن کودکان را بر عهده میگیرند؟ و یا مربوط به
ایام عدّه است که در آیات قبل، بهطور اجمال (به آن) اشاره شده بود و یا
مربوط به هر دو است؟ معنای اخیر، از همه مناسبتر است؛ هرچند جمعی از
مفسران، آن را تنها مربوط به زنان شیرده دانستهاند، در حالی که در آیات
گذشته، در اینباره، تعبیر به «اجر» شده، نه نفقه و انفاق. به هر حال، آنها
که توانایی کافی دارند، باید مضایقه و سختگیری نکنند، و آنها که تمکّن
مالی ندارند، بیش از توانایی خود مأمور نیستند و زنان نمیتوانند ایرادی به
آنها داشته باشند؛ به این ترتیب نه آنها که دارند، بخل کنند، (و) نه آنها
که ندارند، مستحق ملامتند. [3]4. انفاق در تفاسیر روایی
در مجمع البیان فرموده است که: آیه «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا
تُبْطِلُوا صَدَقاتِکُمْ بِالْمَنِّ وَ الْأَذی الخ» [4] و آیه قبل از آن،
در تحریک و برانگیختن بر صدقه و انفاق مال در راه خیر، مسیر ورود به نیکی
نمودن به سبب حصول رضایت خدای متعال، نهی از منّت و اذیّت
[1]. تفسیر نمونه، ج 4، ص 451. [2]. طلاق/ 7. [3]. تفسیر نمونه، ج 24، ص 249. [4]. بقره/ 264.
اسم الکتاب : فرهنگ قرآن المؤلف : امامی، عبدالنبی الجزء : 1 صفحة : 225