ظلم و ستم و بيدادگرى به شكل ابرى سياه و ظلمانى اطراف ما را خواهد گرفت‌ [1] اموال نامشروع يتيمان به صورت شعله‌هاى آتش‌ [2] و ايمان به صورت نور و روشنايى‌ [3] و خلاصه هر كارى به شكل متناسب خود مجسم مى‌گردد.

گاهى كيفيّات عملى، تبديل به كيفيات روحى و جسمى مى‌گردند، و مثلًا رباخوارانى كه با عمل زشت و آلوده خود تعادل اقتصادى جامعه را برهم زدند، به گونه بيماران مصروعى در مى‌آيند كه به هنگام برخاستن از زمين قادر به حفظ تعادل خود نيستند. [4]

اموالى را كه ثروتمندان محتكر و بخيل روى هم انباشتند و با اينكه در اطراف آنها افراد محروم و گرسنه بودند كمترين ترحمى بر آنها نكردند، و حتى خودشان هم بهره‌اى از آن اموال نبردند جز اينكه سنگينى حفظ و نگاهدارى آن را بر دوش كشيدند و مسؤوليت آنها را بر گردن گرفتند. سپس گذاردند و رفتند، اين اموال به صورت طوقهاى سنگينى بر گردن آنها قرار خواهد گرفت كه انجام هر گونه فعاليتى را از آنها سلب خواهد كرد!» [5]

در آيات مختلف قرآن، علاوه بر اشارتى كه در موارد خاص گذشته‌

[1]. در حديث از پيامبر (ص) نقل شده: «الظُّلْمُ هُوَ الظُّلُمَاتُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ» (سفينه، ماده ظلم).

[2]. «إِنَّ الَّذينَ يَأْكُلُونَ أَمْوالَ الْيَتامى‌ ظُلْمًا إِنَّما يَأْكُلُونَ في بُطُونِهِمْ نارًا؛ آنها كه اموال يتيمان را از روى ستم مى‌خورند آتش در دلهاى‌خود مى‌خورند (و به جرم سوزاندن دلهاى يتيمان، دلهاى آنها مى‌سوزد)». سوره نساء (4)، آيه 10.

[3]. يَوْمَ تَرَى الْمُؤْمِنينَ وَ الْمُؤْمِناتِ يَسْعى‌ نُورُهُمْ بَيْنَ أَيْديهِمْ وَ بِأَيْمانِهِمْ؛ آن روز كه مردان و زنان با ايمان را مى‌بينى كه نور آنها در پيش رو و سمت راست آن‌ها حركت مى‌كند». سوره حديد (57)، آيه 12.

[4]. «الَّذينَ يَأْكُلُونَ الرِّبا لا يَقُومُونَ إِلَّا كَما يَقُومُ الَّذي يَتَخَبَّطُهُ الشَّيْطانُ مِنَ الْمَسِّ» سوره بقره (2)، آيه 275.

[5]. «سَيُطَوِّقُونَ مَا بَخَلُوا بِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ» سوره آل عمران (3)، آيه 180.