را مى‌خورم، تا قوايم تحليل نرود، گفتند به ما آن معجون را بياموز گفت: آن 6 عنصر عبارت است از:

1- خدا را به عنوان ثقة و مورد اعتماد و تكيه‌گاه گرفته‌ام، و به مقدّرات او اطمينان دارم. 2- راضى به قضاى او هستم. 3- پيراهن صبر پوشيده‌ام كه محنت را هيچ چيزى چون صبر نيست، و اگر صبر نكنم چه كنم. 4- اگر در موردى صبر و طاقت نداشته باشم، جزع و فزع نكنم، و ناشكيبائى را پيشه نسازم. 5- وقتى مخلوقى مثل خود را بدتر از خود بينم شكر كنم. 6- از خداوند نوميد نيستم كه ساعت تا ساعت فرج و گشايشى دهد و از ستون به ستون فرج است. انوشيروان گفت: با اين حكمتش چگونه او را بكشم، چاره‌اى نيست، و دستور داد او را كشته و مثله كردند. [1]

(اقسام صبر)

علماء اخلاق در تقسيمى صبر را بر سه شاخه تقسيم كرده: و اين تقسيم را از منابع روائى اخذ نموده‌اند، هم در روايت رسول اكرم (صلى الله عليه وآله) و هم در روايت على (عليه السلام) اين مضمون آمده است:

«الصّبر امّا صَبْر على المُصيبة او على الطّاعة او عن المعصية و هذا القسم الثالث اعلى درجةً مِنَ القسمين الاولين»:

«صبر يا صبر بر بليّه و مصيبت يا صبر بر اطاعت و بندگى و عبوديت يا صبر از گناه و معصيت است و اين قسم سوم از دو قسم اول بالاتر و پرارزش‌تر است». [2]

1- صبر بر مصيبت- اين دنيا دار تزاحم و تضاد است، و در نتيجه مشتمل بر مصائب و بلا خواهد بود، بهره جستن از كام دنيا مستلزم اين مصائب است، چنانكه‌

[1]. خلاصه شده از تاريخ بيهقى به نقل از كتاب برگزيده متون ادب فارسى، چاپ مركز نشر دانشگاه، صفحه 12.

[2]. شرح نهج‌البلاغه ابن ابى الحديد، جلد 1، صفحه 319؛ ميزان الحكمة، جلد 5، صفحه 267.