برخورد كنند بزرگوارانه از آن مى‌گذرند» [1]، از خيلى مطالب صرف نظر نمودم.

آخرين عذر او اين بود كه اطلاع و مدارك كافى درباره شيعه نداشته است! من گفتم اين سخن صحيح نيست، كسى كه مى‌خواهد درباره موضوعى كتاب بنويسد بايد قبل از هر چيز مدارك و لوازم كار را به طور كامل آماده سازد و در اطراف آن بررسى تمام بنمايد، بدون اين جايز نيست پيرامون آن موضوع بگردد.

نمى‌دانم چرا كتابخانه‌هاى شيعه- و از جمله همين كتابخانه ما كه در حدود پنج هزار جلد كتاب دارد- اكثر كتابهاى آن از دانشمندان اهل سنّت است با اينكه در شهرى مانند «نجف» قرار گرفته كه از هر جهت جز از نظر علم و فضيلت، يك شهر فقير محسوب مى‌شود، ولى كتابخانه‌هاى قاهره با آن همه عظمت و موقعيت، از كتابهاى شيعه، جز به مقدار كمى، خالى است! [2]

[1]. سوره فرقان، آيه 63-/ 72

[2]. نه تنها كتابخانه‌هايى مثل كتابخانه كاشف الغطا، كه آن روز پنج هزار جلد كتاب داشته و امروز از ده هزار جلد هم متجاوز است، و داراى تعداد زيادى از كتابهاى دانشمندان اهل سنّت مى‌باشد، بلكه كتابخانه‌هاى خصوصى كه هر يك از دانشمندان و نويسندگان و گويندگان شيعه در منازل و مركز مطالعه خود دارند غالباً تعداد زيادى از اين كتابهاى در آن وجود دارد.

و از اين مهمتر اينكه دانشمندان ما در غالب بحثها- اعم از بحثهاى فقهى، كلامى، تفسيرى، و اصولى- اقوال علماى اهل سنّت را نيز ذكر كرده و مورد گفتگو و بحث آزاد قرار مى‌دهند، و در حقيقت همواره بحثهاى آنها به صورت «بحث مقارن» و «تطبيقى» است، يعنى نه فقط در مباحث فقهى بلكه در تمام علوم اسلامى. عقايد و نظرات گوناگون را با مدارك و دلايل آن مقابل يكديگر مى‌چينند و عقيده و نظر صحيح را از ميان آنها انتخاب مى‌كنند.

اين شيوه بحث، عالى‌ترين و مفيدترين شيوه هاست كه دنياى امروز نيز آن را پذيرفته، و در بسيارى از علوم از جمله «حقوق» عملى شده است، در حقيقت «بحث آزاد» بدون اين روش مفهوم ندارد.

اما چرا شيعه در مباحث علمى اين روش را انتخاب كرده، در حالى كه ديگران از آن ابا دارند؟

به عقيده ما نكته‌اش اين است كه شيعه به منطق و قدرت دلايل خود معتقد است ولذا ابايى از ذكر نظرات و دلايل ديگران ندارد، ولى طرز بحث غير آزاد و يك جانبه ديگران نشان مى‌دهد كه آنها گويا در قدرت برابرى با مدارك شيعه ترديد دارند و يا اينكه موج تبليغات ضد شيعه در ميان آنها به قدرى قوى است كه اصلًا