ممكن باشد بايد در اين زمينه، انقلابى صورت بگيرد، دست كم، بايد يك اصلاح تكاملى تدريجى ايجاد شود و تحولات لازم به تدريج و بر اساس برنامه ريزى علما و فضلا، حاصل شود.

ايجاد تحول در روحانيت و نظام آموزشى حوزه كار مشكلى است، ولى محال نيست. اين كار بايد با برنامه اى حساب شده انجام گيرد تا به موفقيت برسد. بنابراين، بايد راههاى عملى را بررسى و در بين آنها آن را كه از همه كم خطرتر، مستقيم تر و پسنديده تر است انتخاب كرد. در اين صورت، حتماً به نتيجه خواهد رسيد، بخصوص اگر با اخلاص همراه باشد.بهرحال، لازم است در اين زمينه بيشتر سرمايه گذارى شود.

روحانيت بايد از نظر كميت نيز رشد قابل توجهى داشته باشد تا بتواند ابتدا نيازهاى داخلى كشور را تأمين كند، و سپس به ترويج اسلام در سراسر عالم بپردازد. كمبودهاى حوزه با وجود مديران دلسوز و آگاه به نيازهاى اسلام و جامعه اسلامى و اوضاع جهانى و جايگاه فرهنگ اسلام در مقابل فرهنگهاى بيگانه رفع مى گردد مديرانى كه با همفكرى و حسن نيت، برنامه ريزى صحيحى براى نظام آموزشى حوزه انجام دهند و با جديّت و همكارى صميمانه به اجرا گذارند. خوشبختانه وضعيت فرهنگى و اجتماعى طلاّب براى ايجاد چنين تحولى مناسب است.

وضعيت برنامه و دروس حوزه

نظام علمى حوزه جوابگوى مسائل اجتماعى فعلى نيست. در اين زمينه، اگر هيچ تقصيرى هم نشده باشد دست كم قصور هست و بايد آن قصورها را رفع كرد وگرنه در مقابل خداى متعال، ائمه اطهار(عليهم السلام)و شهداى عزيز پاسخى نخواهيم داشت. برخى هنگام مواجهه با اين