امام صادق(عليه السلام) از قول پيامبر گرامي اسلام(صلى الله عليه وآله) ميفرمايد:
ما ذئبان ضاريان في غَنَم قد فازقها راعيها، احدهما في اولها و الاخر في آخرها بأفسد فيها من حب المال و الشّرف في دين المسلم.[1]
يكي از تفاوتهاي گرگ با ديگر درندگان اين است كه وقتي به گلّهاي حملهور ميشود، ابتدا با حرص عجيبي شروع به دريدن و كشتن گوسفندان ميكند، و پس از آنكه شمار فراواني از آنها را كشت، به خوردن يكي از گوسفندان بسنده ميكند. اگر حمله به گلّه، از يك طرف و به دست يك گرگ صورت گيرد، ممكن است، به دليل سررسيدن چوپان يا فرار برخي گوسفندان، شماري از آنان بتوانند فرار كنند؛ اما اگر چوپان از گله دور افتد و نيز دو گرگ گرسنه از دو جهتِ مخالفْ به گلّه حملهور شوند، هيچيك از گوسفندان جان سالم به در نخواهند برد.
پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) خطر حب مال و برتريجويي را براي دين مسلمان با خطر دو گرگ گرسنه براي گلّهاي كه از چوپان خود دور افتاده است، مقايسه ميكند و آن را زيانبارتر ميخواند: «مالدوستي و برتريجويي در دينِ مسلمان فسادانگيزتر از آناند كه دو گرگ گرسنه ـ يكي از ابتدا، و ديگري از انتها ـ در گلهاي افتند كه چوپانش از آن دور افتاده است».[2]
همانطور كه از روايت مزبور به روشني بر ميآيد، اين آفتها، تهديدي براي همة دينداران به شمار ميآيند، اما اگر برخي قشرهاي جامعه به آنها مبتلا شوند، آسيبهاي فراوانتر و جبرانناپذيرتري به جامعه وارد ميآورند. يكي از اين قشرها، عالمان و دانشپژوهان علوم دينياند.
هيچ يك از انديشهوران ديني نبايد از خطر اين آفات غفلت ورزد و بايد در
[1] محمّد باقر مجلسي، بحارالانوار، ج 70، ص 144؛ همچنين شبيه همين روايت از قول پيامبر(صلى الله عليه وآله) خطاب به ابوذر(رحمه الله) آمده است. ر.ك: همان، ص 80 ـ 81. [2] (ترجمة عبارت عربي از نگارنده است) همين حديث با اندكي تفاوت از ديگر معصومان نيز نقل شده است. ر.ك: محمّدباقر مجلسي، بحارالانوار، ج 70، ص 14 ـ 15، 145.