اقتصادي... حضور يافتند، و در نهادها و سازمانها و تشكيلات حكومتي و غير حكومتي دست به كار شدند. از اين ميان، بسياري از نيروهايي كه در موقعيتهاي حكومتي و اجرايي كشور منصوب شده و اغلب از تحصيلات غربي برخوردار بودند، ساختار و تشكيلات حزبي را به منزلة يگانه الگوي وحدت بخشي و برنامه‎ريزي و سازمان‌دهي در جامعه مطرح كردند.

اما پرسش اين است كه آيا اين الگوي جديد تنها شيوه‌اي است كه براي نيل به اهداف مزبور مي‌تواند وجود داشته باشد، و در هر صورت، تا چه حد با اهداف نهضت اسلامي امام خميني(رحمه الله) سازگاري دارد.

جايگاه و مشروعيت احزاب

امروزه تمام عقلا بر اين باورند كه براي انجام كارهاي گروهي و نيل به اهداف اجتماعي، ايجاد تشكّل و هم‌بستگي گروهي، امري ضروري است؛ اما اينكه چگونه بايد ارتباط گروهي و هم‌بستگي جمعي در جامعه پديد آيد، از جمله مسائلي است كه كانون تأملات و بحثهاي فراوان بوده و هست. بايد توجه داشت امروزه در جوامع اسلامي، و نيز در جامعة ما، به دليل فرهنگ حاكم بر فضاي اجتماعي و سياسي دنيا، تشكّلهاي مؤثر در سرنوشت ملتها در قالبهاي غربي‌اي نظير حزب بررسي مي‌شوند. اين فضايِ غالب، خواه ناخواه بر بسياري از انديشه‌ها سايه مي‌افكند و كمابيش آنها را تحت تأثير خويش مي‌گيرد. در عصر حاضر، همان طور كه مفاهيمي نظير آزادي، حقوق طبيعي، و اعلامية حقوق بشر، در ذهنهاي انديشه‌وران جهان و به‌خصوص متفكران جهان سوم، و از جمله مسلمانان، هم‌پهلويِ بديهيات و هم‌عرضِ وحي تلقي مي‌شود، و كسي به سادگي نمي‌تواند با هيچ يك از آنها مخالفت ورزد، مفهوم حزب نيز از جمله راهكارهاي اجتناب ناپذير وحدت‌بخشي و برنامه‌ريزي و سازمان‌دهي در جوامع تلقي مي‌شود.