مرد نيز با توجّه به خصوصيات جسمانى و روانىِ خود مىتواند وظايفى را در مسير تأمين اهداف خانواده بر عهده بگيرد كه زن به انجام آنها توانا نيست؛ پس تفاوت نقش زن و مرد در تأمينِ اهداف خانواده، به تمايز ويژگىهاى روحى و جسمى آنان مربوط مىشود. در سنجشى كلّى مىتوان گفت كه به طور معمول زن از نظر احساسات و عواطف، و مرد هم از نظر تدبير و تعقّل قوى تر، و از آنجا كه محيط خانواده، هم به تدبير و هم به پرورش و تربيت نياز دارد، اين تقسيم كار به شكل طبيعى پديد مىآيد كه مرد به اداره خانواده و تأمين نيازهاى اقتصادى آن بپردازد و زن كه از عشق و احساس به فرزندان خود لبريز است و بيشتر مىتواند آنها را تحمّل كند، پرورش فرزندان را برعهده گيرد؛ بنابراين، بررسى دقيقِ اخلاق در خانواده و شناختِ احكام و ارزشهايى كه اسلام در اين زمينه مطرح كرده است تا حدّ بسيارى به شناخت خصوصيات جسمى و روحى هريك از اعضاى خانواده و نقشهاى ويژهاى كه مىتوانند ايفا كنند، بستگى دارد.
راههاى تحكيم كانون خانواده
با توجّه به اينكه خانواده جايگاه بسيار مهم و تعيين كنندهاى در صلاح و فساد جامعه دارد، اسلام نقش زن و مرد را در خانواده چگونه ارزيابى مىكند و براى تحكيم كانون خانواده چه تدابيرى انديشيده است؟
[1] دين براى خانواده، كه نخستين هسته زندگى اجتماعى به شمار مىرود، اهمّيّت فراوان قائل است و مىكوشد با وضع قوانين خاص، اين نهاد مهم و بزرگ اجتماعى را تقويت كند. اسلام براى استوار ساختن بنيان خانواده، راههاى گوناگونى را ارائه مىكند كه توضيح مختصر آنها چنين است:
1. غريزه جنسى، طبق مقتضاى فطرت و در چارچوب قوانين شرعى بايد ارضا شود.
شكّى نيست كه هيچ يك از غرايز آدمى، خود به خود راههاى صحيح و مشروع ارضاى آن را به انسان نشان نمىدهد؛ براى مثال، غريزه گرسنگى فقط اقتضا مىكند كه انسان غذايى بخورد تا سير شود؛ امّا اينكه چه غذايى باشد؛ چه كسى آن را تهيه كرده باشد؛ از چه راهى تحصيل شده باشد و...، اينها امورى نيست كه خود غريزه گرسنگى آنها را معيّن سازد. عقل انسان و شرع،
[1] ر.ك: محمّد تقى مصباح يزدى، جزوه حقوق و سياست در قرآن، درس 209.