«اِلهى ما عَبَدْتُكَ خَوْفاً مِنْ عِقابِكَ وَ لا طَمَعاً فى جَنَّتِكَ وَ لكِنْ وَجَدْتُكَ اَهْلا لِلْعِبادَةِ فَعَبَدْتُك»[1]

خدايا، تو را به جهت ترس از عذابت و طمع در بهشت، عبادت نكردم، بلكه تو را شايسته عبادت يافتم و آنگاه به عبادت تو بر خاستم.

تقسيمات سه‌گانه عبادت پيشه‌گان

در روايتى امام صادق(عليه السلام) عبادت كنندگان را به سه دسته تقسيم مى‌كنند:

«قَوْمٌ عَبَدُوا اللّهَ عَزَّ وَجَلَّ خَوْفاً فَتِلْكَ عِبادَةُ الْعَبيد»

دسته اول: خداوند را از ترس عذاب جهنم عبادت مى‌كنند، اين عبادت بردگان است.

‌‌‌(كسانى كه خدا را از ترس عذاب جهنم عبادت مى‌كنند، به مانند بردگانى هستند كه از ترس تازيانه و شلاق صاحبشان، از او اطاعت مى‌كنند).

«وَ قَوْمٌ عَبَدُوا اللّهَ تَبارَكَ وَ تَعالى طَلَباً لِلثَّوابِ فَتِلْكَ عِبادَةُ الاُْجَراء»

دسته دوم:خداوند را به اميد ثواب و پاداش عبادت مى‌كنند، اين عبادت اجيران (و تجارت پيشه‌گان) است.

‌‌‌اين دسته به مانند كسانى هستند كه در مقابل مزد و پاداش كار مى‌كنند، به مانند بازرگانى كه براى رسيدن به سود و مزد به معامله و داد و ستد مى‌پردازد، براى رسيدن به پاداش اخروى و حورالعين عبادت مى‌كنند؛ در واقع با خدا داد و ستد مى‌كنند.

«وَ قَوْمٌ عَبَدُوا اللّهَ حُبّاً لَهُ فِتِلْكَ عِبادَةُ الاَْحْرارِ، وَ هِىَ اَفْضَلُ الْعِبادَة»[2]

دسته سوم: كسانى كه از روى عشق و محبت به خداوند او را عبادت مى‌كنند، اين عبادت آزادگان و برترين عبادتهاست.

‌‌‌در روايت ديگرى، امام صادق(عليه السلام) بعد از بيان دو دسته اول از عبادت پيشه‌گان مى‌فرمايد: «...و لكِنّى اَعْبُدُهُ حُبّاً لَهُ...»[3] ولى من خداوند را از روى محبت به او عبادت مى‌كنم.