حكم ايلاء ايلاء كه مصدر باب افعال است در لغت بمعنى سوگند و ريشه و اصل آن « اليّة » مىباشد چنان كه شاعر گفته است : « عليّ اليّة و صيام شهر . . » و جمع آن « ألايا » و « اليّات » مىآيد چنان كه « عشيّه » بر « عشايا » و « عشيّات » جمع بسته مىشود و در معنى اين مادّه « تقصير » معتبر و مأخوذ است چنان كه گفته مىشود : « فلان لا يألو جهدا » يعنى در كوشش تقصير و كوتاهى نمىكند و بمعنى سوگند هم از همين راه به كار مىرود چه سوگند هم براى انكار و نفى تقصير مىباشد و در اصطلاح فقهى بتعبير صاحب رياض ، عبارت است از « الحلف على ترك و طى الزوجة الدائمة المدخول بها ، قبلا ، او مطلقا ، ابداء او مطلقا من غير تقييد به زمان ، او به ، مع زيادته على اربعة اشهر ، للإضرار بها » گر چه زمان صدور حكم ايلاء كاملا روشن نيست و آيات مربوط ، به آن را كه در زير آورده مىشود شأن نزولى خاص معلوم نمىباشد ليكن چون با « ظهار » از لحاظ اين كه سابقهء جاهلى مىداشته و به منزلهء طلاق مىبوده مشابهت دارد از اين رو و اين حكم پس از حكم « ظهار » در اينجا آورده شد .
ابو الفتوح گفته است : « قتاده گفت ايلاء ، طلاق اهل جاهليت بود . سعيد مسيّب گفت : من ضرار اهل الجاهلية بود چون مرد زنى داشتى كه با او خوشش نبودى و نخواستى كه شوهر ديگر كند سوگند خوردى كه با او نزديكى نكند او را رها كردندى نه بيوه بودى و نه شوهر دار . اين چنين مىكردند در جاهليت و اسلام و اين اضرارى بود كه مىكردند به زنان . حق تعالى اين آيه فرستاد و آن را اجلى مضروب پيدا كرد گفت :
* ( لِلَّذِينَ يُؤْلُونَ مِنْ نِسائِهِمْ ) * و در مصحف عبد الله مسعود چنين است « للَّذين آلوا من نسائهم » و در قرائت عبد الله عباس چنين آورده « للذين يقسمون من نسائهم »