بجوارحه خفض خائف حزن على ما يفوته من فائدة الرّاكعين . و حكى انّ الرّبيع بن خثيم كان يسهر باللَّيل إلى الفجر في ركعة واحدة ، فاذا هو اصبح ، رفع ( تزفر - خ ) و قال : آه ، سبق المخلصون و قطع بنا . و استوف ركوعك باستواء ظهرك . و انحطَّ عن همّتك في القيام بخدمته الا بعونه . و فرّ بالقلب من وساوس الشّيطان و خدائعه و مكائده . فانّ اللَّه تعالى يرفع عباده بقدر تواضعهم له ، و يهديهم إلى اصول التّواضع و الخضوع بقدر اطَّلاع عظمته على سرائرهم . [1] در اين حديث شريف اشارات و بشارات و آداب و دستوراتى است ، چنانچه « تزيّن » به « نور بهاء اللَّه » و « اظلال » در تحت « ظلّ كبرياء اللَّه » و « تكسّى » به « كسوهء اصفياء اللَّه » ، بشارات به وصول به مقام تعلَّم اسمائى و عَلَّمَ آدَمَ الاسْماءَ كُلَّها 2 : 31 [1] است . و تحقّق به مقام فناء صفاتى و حصول حالت صحو از آن مقام است ، زيرا كه مزيّن فرمودن حق عبد را به مقام « نور بهاء » متحقّق نمودن او است به مقام اسماء كه حقيقت تعليم آدمى است . و او را در ظلّ و سايهء « كبريا » ، كه از اسماء قهريّه است ، بردن و در فناء آن جاى دادن ، افناى عبد است از خويشتن ، و پس از اين مقام ، او را در « كسوهء اصفياء » در آوردن ابقاء او است پس از افناء . و از اين جا معلوم شود كه سجود فناء ذاتى

[1] - پاورقى 332 . .
[1] - « هيچ بنده اى براى خدا بحقيقت ركوع نكند مگر آنكه خداوند تعالى او را به نور جمال خود بيارايد و در سايهء كبريايش جاى دهد و جامهء برگزيدگانش بپوشاند . ركوع اول است ، و سجود دوم . هر كس حقيقت اول را به جاى آرد ، شايستگى دومى را يافته است . در ركوع ادب ( عبوديت ) است و در سجود قرب ( به معبود ) ، و كسى كه به نيكى ادب نگزارد ، قرب را نشايد . پس ركوع كسى را به جاى آر كه با دل خاضع براى خدا و تحت سلطهء او ذليل و بيمناك است و اعضاى خود را از اندوه و ترس آنكه از بهرهء ركوع كنندگان بى نصيب گرديده فرود مىآورد . و حكايت شده كه ربيع بن خثيم با يك ركوع شب را به صبح مىرساند و چون بامداد مىشد قامت راست مىكرد [ خ ل : ناله مىكرد ] و مىگفت : آن ، مخلصان پيشى گرفتند و ما از راه مانديم . و ركوعت را كامل كن به اينكه پشت خود را راست نگاه دارى ، و از سر اينكه به همّت خويش قيام به خدمت او كنى در گذر كه جز به يارى او ( اين تو را ميسر نگردد ) . و قلبا از وساوس شيطان و خدعه ها و نيرنگهايش بگريز كه خداوند تعالى مرتبهء بندگان خود را به قدر تواضع ايشان بلند مىدارد ، و بدان اندازه كه عظمت او بر باطن بندگان آشكار گردد به راههاى فروتنى و كرنش ( در برابر خود ) هدايتشان مىفرمايد . » مصباح الشّريعة ، ص 12 . بحار الانوار ، ج 82 ، ص 108 .