تغييردهنده (قوه مغيره) نسبت به مجموع بدن انسان به اعتبار جنس‌ [1] و سرمنشأ نخستين‌ [2] يك چيز، ولى به اعتبار نوع نسبت به اعضاى متشابه بدن، متفاوت مى‌باشد، زيرا در هر عضوى از اعضاى متشابه‌ [3] به اعتبار مزاج آن عضو، نيروى تغييردهنده ويژه‌اى است كه غذا را به گونه‌اى كاملًا متفاوت با نيروى شبيه ساز در عضو ديگر، شبيه بافت آن عضو مى‌گرداند، ليكن فعل نيروى تغييردهنده در كبد براى تمام بدن مى‌باشد. [4]

قوه مولد (ايجادكننده) دو گونه مى‌باشد:

1. نيروى ايجادكننده منى (نطفه) در نرينه و مادينه‌ [5]؛

2. نيروى جداكننده قوه‌هاى موجود در منى كه آن را متناسب با مزاج تك تك اعضاى بدن بياميزد، پس براى عصب، مزاج ويژه خود و براى استخوان، مزاج ويژه خود و براى شريان‌ها، مزاج ويژه خود، اختصاص مى‌دهد و همه اينها از منى با اجزاى متشابه يا متشابه درآميختن‌ [6] ناشى مى‌گردد؛ طبيبان اين نيرو را قوه مغيّره اولى‌ [7] ناميده‌اند.

[1] شامل قوه مغيره در هر عضوى مى‌باشد.

[2] مقصود از سرمنشأ نخستين «نفس» مى‌باشد زيرا همه نيروهاى موجود در اعضاى بدن از نفس صادر مى‌گردد.

[3] هر عضوى از اعضاى مركب (مانند چشم) متشكل از اعضاى مفرد (مانند گوشت و ...) مى‌باشد لذا به پيرو آن نيروى مغيره در آنها نيز متفاوت مى‌باشد.

[4] گفته شد مغيره هر عضوى غذا را متناسب و مشابه با مزاج آن عضو تغيير مى‌دهد ليكن نيروى مغيره كبد، غذا را نه تنها براى كبد بلكه براى تمام بدن تدارك مى‌بيند اگر اشكال شود كه فعل اندام گوارشى ديگرى چون دهان و معده و ... در تغيير غذا (مانند كبد) براى تمام بدن مى‌باشد در پاسخ مى‌گوييم: نيروى مغيره آن اعضا اختصاص به خود آنها دارد و اين فعل نيروى هاضمه آنهاست كه در خدمت همه بدن مى‌باشد.

[5] اين نيرو از نيروهاى طبيعى خدمت پذير براى بقاى نوع در خون و رطوبات ثانوى بدن تصرف نموده و آن را آماده براى افاضه قوه‌اى از جانب پروردگار مى‌گرداند كه آن قوه منشأ تكوّن حيوان مماثل مى‌گردد، اين قوه را محصّله نيز مى‌نامند و از بيضه‌ها مفارق نمى‌گردد.

[6] اين ترديد از جانب ابن سينا در تشابه اجزاى منى با هم يا فقدان تشابه حقيقى بين آنها بنابر اختلاف بين حكيمان گذشته مى‌باشد ارسطو مى‌گويد: اجزاى منى با يكديگر در مزاج تشابه دارند زيرا سرمنشأ آن تنها بيضه‌ها مى‌باشد و هر جزيى از منى در اسم و تعريف مشترك مى‌باشد.

و در مقابل بقراط مى‌گويد: اجزاى منى با يكديگر تشابه ندارند زيرا از همه بدن ناشى مى‌گردند و آنچه از استخوان خارج مى‌شود شبيه مزاج استخوان است و همين‌طور از ديگر اعضاى بدن بنا بر اين هر جزيى از منى با جز ديگر متغاير مى‌باشد و صرفاً در امتزاج با هم تشابه يافته‌اند هر چند حس از تمييز بين آن ناتوان مى‌باشد.

[7] نيروى جداكننده (مفصله) گويند و طبيبان براى تمايز با نيروى تغييردهنده غذا (مغيره ثانوى) آن را مغيره اولين ناميده‌اند.