اسم الکتاب : ترجمه قانون در طب المؤلف : ابن سينا الجزء : 1 صفحة : 413
عضو رئيسى از همه جانب احاطه كامل داشته، ولى دندههايى كه دستگاه
گوارش را در بر دارند (چنين نمىباشند، بلكه) چون حفاظى از پشت آفريده شده در جايى
كه در معرض مراقبت بينايى قرار ندارد و از جلو به استخوان جناغ نمىرسد، بلكه به
صورت پلكانى اندك اندك پايان مىپذيرد، لذا مسافت بين انتهاى آشكار دندههاى
فوقانى (گوارشى) كوتاهتر و مسافت بين دندههاى تحتانى آن دورتر مىباشد تا علاوه
بر صيانت از اندام گوارشى از قبيل كبد و طحال و غير آن، فضاى وسيعى نيز براى معده
(در بخش تحتانى) مهيا باشد تا در اثر پرى خورى و تجمع باد، فشار بر معده وارد
نگردد.
دندههاى هفت گانه فوقانى را دندههاى سينهاى مىنامند و آن از هر
طرف
هفت دنده است دو دنده وسط از آن بزرگتر و درازتر و دندههاى (شش جفت
دنده) دو طرف آن كوتاهتر مىباشند، زيرا اين شكل (كروى) در بر گيرندهتر از همه
سو بر محتواى خود مىباشد. [1]
اين دندهها (سينهاى) ابتدا با همان خميدگى خود ميل به پايين پيدا
مىكنند، سپس مانند بازگشت كننده به بالا از خميدگى بازگشته و به استخوان جناغ
پيوند مىخورد- چنان كه بعدا آن را توضيح مىدهيم- زيرا فضاى بيشترى براى فراگيرى
ايجاد مىگردد و در هر يك از مفاصل پشت، از هر دندهاى دو زايده در دو گودى فرو
رفته در هر يك از بالهاى مهرهها داخل مىگردد، پس مفصل مضاعف به وجود مىآيد، [2] اين چنين است وضعيت هفت جفت دنده فوقانى
با استخوان جناغ.
اما پنج جفت دنده كوتاه باقى مانده عبارتند از: دندههاى آزاد
(متخلّف) [3] و دندههاى دروغين [4] سر دندهها متصل به غضروف آفريده شده
تا در برخوردها از شكستگى مصون
[1] افزون بر آن، اين شكل از رسيدن آسيب محفوظتر است و از نظر
هندسى، فضاى بيشترى را به وجود مىآورد.
[2] يك زايده و يك گودى قرار داده نشد بلكه مفصل به سبب وجود دو
زايده و دو گودى دو برابر گرديد تا در اثر اتساع و حركت سينه و شكم دچار شكستگى و
دررفتگى نگردد.
[3] اصطلاح دندههاى متخلف چنان كه پيشتر اشاره شد به پنچ دنده كه
از اتصال به جناغ تخلف نموده و تنها از پشت و پهلوها حفاظت مىنمايند، اطلاق
مىشود.