خانه بگيرند، و اگر پر و بال نداريد جهد كنيد تا دقايق علوم بدزديد و بواسطه آن پر و بال بدست آوريد، چه بهترين ديدبانان آن بود كه بتواند پريد.»

«شرح»

اين رموز روشنتر است. خواجه اشارت مى‌كند به اصلاح جزو عملى و آن اصلاح را به زهر خوردن مانند مى‌كند، چه در اعتدال نفوس شهوانى و غضبى و آن چه ازين قوّت تولّد مى‌كند و رغبت صادق گردانيدن بمفارقت اين جهانى و جهد كردن در آن به حقيقت از زهر خوردن كمتر نيست. هر كه قوه عامله نفسانى را كه ام الاقوى است مقهور مى‌دارد، چون مردم باشد.

پس هر كه به اختيار ازين هواها بميرد و به جهد كردن اسباب لذّات آن جهانى بدست آورد حيات ابدى اندوخته باشد و پريدن عبارت از پذيرفتن فيض. باشد از مبادى و حصول فيض در انقطاع علايق بسته است به قدر ما يبغى ينال ما يشتهى و هر كه باين لذّت مخدجه آرام گيرد در او كر شياطين آرام ساخت است و چون اين قوى مرد را باز دارند از فوايد باقى، او را صيد كرده باشند بر مثال مرغى باشند از او كه در دام بلا افتاده امروز و فردا چنانك كمال و جمال مرغ در پريدن است جمال و كمال نفس نيز در اقتباس فيض است و تصور معقولات چنانك بايد.

اما آنك گفت هر كه را بال نبود، پر و بال بدست آوردن در ما تقدّم، گفته آمد كه هر كه را قوّت آن نبود كه به مجرد حدس او را علوم معلوم گردد، ما بقى باستاد مرشد و معلّم و حدود وسطى محتاج باشد. اين همه چون پر و بال باشد مرغان را و آن قوم كه ايشان استعداد طيران دارند ايشان را نيز تا از امور طبيعى منقطع نگردند فيض نبود و لكن بر ايشان آسان‌تر بود.