ترجمه‌

تكميل اين اشارات‌

از آن‌چه ملاحظه شد، بايد بدانى كه گوهر عاقل ما مى‌تواند به ذات خويش- و بدون نياز به اعضاى بدن- تعقّل كند. [1]

و از آن‌جا كه گوهر عاقل ما، اصل‌ [2] و بسيط است، مركّب از قوّه‌اى كه قبول فساد كند و با قوّه ثبات مقارن باشد، نيست.

اگر نفس به عنوان اين‌كه اصل و بسيط است، اخذ نشود، بلكه مانند مركّب از چيزى چون هيولا و چيزى چون صورت، اخذ شود، ما سخن را متوجّه يكى از دو جزء آن‌كه اصل و بسيط است مى‌كنيم. [3]

وجود اعراض در موضوع آنهاست. بنابراين، قوّه فساد و حدوث آنها در موضوعات آنهاست و در خود اعراض، تركيبى فراهم نشده است. [4]

و هرگاه چنين باشد، امثال اين جواهر نفسانى، پس از آن‌كه به علل خود واجب گشته و بدان‌ها ثبات يافته‌اند، در ذات خود، قابل فساد نيستند. [5]

شرح و تفسير

اين فصل، مكمّل مطالب فصل‌هاى پيش است.

در نخستين فصل، شيخ الرئيس پس از توضيحى درباره قوس نزول و

[1] . مقصود او مطالبى است كه طى چهار فصل ارائه شد.

[2] . مقصود از اصل، جوهر بسيط است.

[3] . به فرضى كه نفس مركّب از اجزا باشد، داراى اجزاى بسيط است. هر يك از اجزاى آن، در صورتى كه حالّ نباشد، نيز بسيط و غيرقابل فساد است.

[4] . عدم فساد از ويژگى‌هاى بسيط غيرحال است. اعراض، بسيط حالّ در جسمند و به تبع جسم، فساد مى‌پذيرند.

[5] . يعنى بقاى نفس به مبادى عاليه است.