مى‌آيد؛ ولى اين علم، اجمالى است و اگر بخواهيم علم تفصيلى به نتيجه پيدا كنيم، چاره‌اى نداريم جز اين‌كه علم به صغرا پيدا كنيم. [1]

شيخ الرئيس در اين‌باره مى‌گويد:

حتّى إنّه إذا كان عالما بمعنى كلّيّ، لم يكف ذلك في أن يكون عالما بجزئيّ جزئيّ، بل يكون العلم بالنتيجة علما مستأنفا يلزمه إضافة مستأنفة، و هيأة للنفس مستجدّة، لها إضافة مستجدّة مخصوصة غير العلم بالمقدّمة و غير هيأة تحقّقها، لا كما كان في كونه قادرا، له بهيأة واحدة إضافات شتّى؛

حتّى اين‌كه هرگاه عالم به يك معناى كلى باشد، در اين‌كه عالم به هر يك از معانى جزئى باشد، كافى نيست؛ بلكه علم به نتيجه، علمى جديد است كه لازمه آن اضافه‌اى جديد و هيئت نفسانى نو ظهورى است كه اضافه‌اى نو ظهور و ويژه مى‌طلبد كه با علم به مقدّمه و هيئت تحقّق آن مغايرت دارد. نه مانند توانا بودن كه با هيئت واحد، اضافه‌هاى بسيار دارد.

در حقيقت، علم به كلى غير از علم به جزئى است. اما توانايى نسبت به امر كلى، همان توانايى است كه نسبت به امر جزئى حاصل است و همين موجب شده است كه آنها با يك‌ديگر فرق پيدا كنند؛ هرچند به لحاظ اين‌كه هر دو صفت حقيقى مضافند، با يك‌ديگر سنخيّت دارند. طبيعى است كه هرگاه متعلّق صفت‌هايى مانند علم، متغيّر باشد، خود اين صفت‌ها نيز متغيّرند. در اين صورت، تغيّر و ديگرگونى، دامن اضافه و طرفين اضافه، هر سه را مى‌گيرد. چنان‌كه در علم چنين است؛ ولى در توانايى، به لحاظ كلى بودن متعلّق آن، نه تغيّر و ديگرگونى، دامن اضافه را مى‌گيرد و نه دامن طرفين اضافه را. از اين‌رو شيخ الرئيس مى‌گويد:

[1] . از همين‌جا شبهه دور هم برطرف مى‌شود؛ چراكه علم به كبرا بستگى دارد بر علم اجمالى به نتيجه و علم تفصيلى به نتيجه، بستگى دارد بر علم به كبرا.