[1] حكيم سبزوارى در شرح آن مى‌گويد:

اين، قول به اتحّاد عالم و معلوم است كه بسيارى از محقّقين حكما برآنند و مجملى از بيان، آن است كه معلوم، دواست: معلوم بالذات، چون صورت كلّيّه گل كه در عقل و صورت جزئيّه آن‌كه در خيال است و معلوم بالعرض كه گل طبيعى مادّى باشد و اين محقّقين نمى‌گويند كه روح با گل طبيعى اتحاد دارد، بلكه با معلوم بالذات از گل ...

نمى‌گويند: با ماهيّت و مفهوم آن اتحاد دارد، بلكه با وجود او، به اين معنا كه همه مفاهيم و ماهيّات حاصله در روح به وجود روح موجودند ... و نمى‌گويند: روح، تجافى از مقام شامخ لطيفه سرّيّه و خفويّه نموده بلكه بدون تجافى، وجود اينها ظهور اوست. [2]

و نيز مولوى مى‌گويد:

[3]

خداوند دل، انسان كامل است. دل او عرش مجيد است. انسان كامل بر فلك و ملك، فزونى دارد. انسان كامل، تقيّد ندارد؛ بلكه وحدتش وحدت حقّه ظلّيّه است. او ظلّ خداوند و مثل اعلاى اوست. موجودات ديگر همه منطوى در وجود اويند. او از قوّت جان برخوردار و جان جانان است.

[1] . كلّيّات مثنوى، ج 2، ص 78.

[2] . اتحاد عاقل به معقول، ص 297- 298 (به نقل از: شرح مثنوى).

[3] . كلّيّات مثنوى، دفتر دوم، ص 196.