دانش الهى آن‌حضرت، از هر گوشه‌اى به محضرش مى‌شتافتند تا آنجا كه از عبداللَّه بن عطاء روايت شده است كه گفت: هرگز دانشمندان را در محضر كسى همچون ابو جعفر محمّد بن على بن الحسين عليهم السلام خوارتر و كوچكتر نديدم. من حكم بن عتيبه را با آن همه بزرگى و جلالتى كه در قوم خود داشت در نزد او مى‌ديدم كه گويى همچون كودكى در برابر معلم خويش نشسته است. [1]

محمّد بن مسلم، آن فقيه بزرگ و نام آور، از آن‌حضرت سى هزار حديث روايت كرده است، همچنين جابر جعفى درباره آن‌حضرت گويد: ابو جعفر عليه السلام هفتاد هزار حديث برايم گفت كه هرگز از كسى نشنيده بودم. [2]

از آنجا كه فضاى سياسى در آن روزگار تا حدودى باز شده بود، اين فرصت براى امام باقر عليه السلام فراهم گشت تا با بسيارى از مخالفان به مناظره پردازد و آنان را به جاده صواب باز گرداند. تاريخ، برخى از اين مناظره‌ها را در خود ثبت كرده است و ما اينك بخشى از آنها را نقل مى‌كنيم تا خود گواه حجّتهاى بالغه الهى در پشت اين مناظرات باشد.

1- عبداللَّه بن نافع بن ازرق يكى از سران فرقه خوارج بود كه جزو سرسخترين دشمنان حضرت على و خاندان وى به شمار مى‌رفت. وى مى‌گفت: اگر بدانم در زمين كسى هست كه با من بر سراين نكته بحث كند كه على اهل نهروان را كشته و در اين خصوص مرتكب ستمى نشده هر آينه به سوى او مى‌شتابم.

از او سئوال شد: اگر در ميان فرزندانش كسى باشد كه اين پرسش تو را پاسخ گويد چطور؟ عبداللَّه گفت: آيا مگر در ميان فرزندان او دانشمندى وجود دارد؟

به وى گفته شد: اين آغاز نادانى توست آيا مگر اين خاندان هيچ گاه از وجود