مگرنه اين است كه دعا بشر را از استكبار، بازمى‌دارد؟ آنگاه كه آدمى به خويشتن خويش باز مى‌گردد و درمى‌يابد كه راه صلاح و والايى همان تواضع است؟

ب- خداوند مى‌فرمايد:

وَاذْكُر رَبَّكَ فِي نَفْسِكَ تَضَرُّعاً وَخِيفَةً وَدُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ والآصَالِ وَلَا تَكُن مِنَ الْغَافِلِينَ* إِنَّ الَّذِينَ عِندَ رَبِّكَ لَايَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِهِ وَيُسَبِّحُونَهُ وَلَهُ يَسْجُدُونَ‌ [1].

«پروردگارت را در دل خود به تضرّع و ترس بى آن كه صداى خود بلند كنى هر صبح و شام ياد كن و از غافلان مباش. هر آينه آنان كه در نزد پروردگار تو هستند از پرستش او سر نمى‌تابند وتسبيحش مى‌گويند و برايش سجده مى‌كنند.»

دعا همان نقطه مخالف استكبار است و اگر استكبار و سركشى، عامل فساد در زمين است دعا ابزار بازدارنده انسان از فساد مى‌باشد.

پ- همچنين دعا و تواضعى حقيقى را به ارمغان مى‌آورد و انگيزه‌هاى تجاوز و تسلّط را از روان بر مى‌كند. از همين روست كه خداوند سبحان مى‌فرمايد:

ادْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعاً وَخُفْيَةً إِنَّهُ لَايُحِبُّ الْمُعْتَدينَ‌ [2].

«پروردگارتان را با تضرّع و در نهان بخوانيد، زيرا او متجاوزان سركش را دوست ندارد.»

پس نقش دعا، بازداشتن انسان از تجاوزى است كه خداوند آن را دوست نمى‌دارد.

ت- دعا نه تنها از فساد باز مى‌دارد، بلكه نهال محبّت را در جان مى‌نشاند تا براى مردم، احسان و نيكى به بار آورد. خداوند مى‌فرمايد:

... وَادْعُوهُ خَوْفاً وَطَمَعاً إِنَّ رَحْمَتَ اللَّهِ قَرِيبٌ مِنَ الْمُحْسِنِينَ‌ [3].

«... و خدا را از روى بيم و اميد بخوانيد. و رحمت خدا به نيكوكاران نزديك است.»

پس در پرتوى دعا روح نيكوكارى به مردم در نفس انسان، رشد مى‌كند، زيرا دعا نفس را اصلاح مى‌كند و صلاح نفس، زير ساز صلاح جامعه است. چه، يكى از