فصل چهاردهم: هبه‌

در حديثى از امام باقر (ع) آمده است:

«الْهِبَةُ وَ النِّحْلَةُ يَرْجِعُ فِيهَا إِنْ شَاءَ حِيزَتْ أَوْ لَمْ تُحَزْ إِلَّا لِذِى رَحِمٍ فَإِنَّهُ لَا يَرْجِعُ فِيهِ»

[1] «هبه وهديه را مى‌توان درصورت تمايل پس گرفت، حال چه آن را تصرف كرده باشد، چه نه. مگر آنچه به خويشاوندان داده شده باشد، كه آنرا نمى‌توان پس گرفت.»

هبه چيست؟

1- هبه عبارت است از تمليك‌ [2] چيزى به ديگرى بدون دريافت عوض.

2- هبه قراردادى است كه نياز به ايجاب وقبول دارد، از سويى شرع الفاظ ويژه‌اى براى آن وضع نكرده است، بلكه استفاده از هر لفظى كه بر تمليك بدون دريافت عوض دلالت كند كافى بوده. از طرف پذيرنده‌ى هبه نيز هر عبارتى كه بيانگر رضايت وقبول وى باشد كافى است. همچنين وقتى كه شخص چيزى را به ديگرى مى‌دهد، وديگرى نيز آنرا دريافت مى‌كند، هبه انجام گرفته ولو اينكه هيچكدام سخنى نگويند.

اهليّت دو طرف‌

3- شرط است كه هبه كننده وموهوب له «گيرنده هبه» شرايط عمومى اهليّت، شامل بلوغ، عقل، قصد واختيار را داشته باشند.

4- علاوه بر اين هبه كننده نبايد به سبب سفاهت وورشكستگى از تصرف دراموالش منع شده باشد.

5- هبه كننده بايد مالك شى‌ء موهوب «هبه شده» باشد، بنابراين هبه كردن مال ديگرى صحيح نيست مگر با اجازه پيشينى مالك ويا با اجازه بعدى او.