شده، خود به منزله ى بخشى از سود وبا ارزش تلقّى مى‌شود، از اين رو فروش كالايى در ازاى كالايى از همان جنس به صورت نسيه‌اى، حتى اگر با زيادى در عين همراه نباشد جايز نيست، چرا كه تأخير انداختن در زمان پرداخت يكى از عوضين «كالا ويا بهاى» هم‌جنس، معامله را به يك معامله ربوى تبديل مى‌كند.

ج: گاهى هم سود ربوى از رهگذر پيش بينى كار ويا خدمت اضافه بر بها وياكالا، محقق مى‌شود؛ مانند فروش يك تن خرما در برابر يك تن خرماى ديگر به علاوه‌ى مثلًا شخم زدن يك هكتار زمين كشاورزى. درست است كه در اين معامله دو كالاى هم جنس بدون اختلاف در وزن ومقدار، وهمچنين بدون تعيين زمان ديگر براى پرداخت بها ويا كالا مبادله شده‌اند، ولى افزودن كار ويا خدمتى اضافى به بها ويا كالا در اين قرارداد «شخم زدن يك هكتار زمين كشاورزى» آن را به معامله‌اى ربوى تبديل مى‌كند.

4- رباى در معامله تنها با فراهم آمدن دو شرط زير در قرارداد محقق مى‌شود:

نخست: هم جنس بودن عوضين «بها وكالا»؛ مثلًا اينكه گندم با گندم، برنج با برنج، خرما با خرما، شير با شير ويا گوشت با گوشت و ... معامله شود.

دوم: اينكه معيار سنجش كالا وبهاى هم جنس مورد معامله، وزن ويا پيمانه باشد؛ از اين رو آنچه بر مبناى شمارش، داد وستد مى‌شوند «مانند تخم مرغ دربعضى شهرها»، ويا «مانند پارچه» بر مبناى متراژ، فروخته مى‌شوند، ويا «مانند ماهى در برخى مناطق ساحلى» با مشاهده خريد وفروش مى‌شوند، از دايره معاملات ربوى خارج اند، ومى توان اينگونه كالاها را بهمراه مازاد، با يكديگرمعامله كرد؛ مثلًا مى‌توان بيست تخم مرغ را در مقابل بيست وپنج تخم مرغ، ويا ده متر پارچه را در ازاى دوازده متر از همان نوع پارچه به فروش رساند.

فروع مسئله:

1- مراد از همجنس بودن كالا وبها در اين مبحث همجنس بودن آندو در اصل‌مى‌باشد؛ از اين رو گندم وآرد آن، وهمچنين خرما وشيره آن، ونيز شير