احتياط آن است كه به داد وستد محصولات كشاورزى وباغى دست نزنيم، چرا كه اين، يك معامله غررى است؛ به نظر مى‌رسد اين حكم، خريد وفروش سبزيجات وبرگ درختان را نيز شامل مى‌شود.

6- ربا در داد وستد

1- پيش از اين‌ [1] گفته شد كه ربا علاوه بر قرض كه مهمترين عرصه تحقق آن مى‌باشد، در برخى انواع داد وستد ودر شرايط خاصى نيز بروز مى‌كند كه بدان «رباى در معامله» مى‌گويند.

2- رباى در معامله آن است كه كالايى در ازاى مقدارى زيادتر از كالاى مشابه آن، فروخته شود. «به عنوان نمونه فروختن هزار ليتر شير در مقابل هزار وصد ليتر شير». در واقع از آن رو كه عوضين «كالا وبها» هر دو از يك جنسند، پس هزار ليتر از آن در ازاى هزار ليتر ديگر قرار مى‌گيرد، اما صد ليتر باقى مانده ما به ازايى ندارد، لذا اين صد ليتر از مصاديق دريافت باطل وناحق اموال ديگران محسوب مى‌شود، كه در قرآن كريم واحاديث شريف صراحتاً از آن نهى شده است.

3- زيادى در معامله ربوى برچند دسته است:

الف: گاهى اين زيادى در عين است؛ فروش يك تن گندم در ازاى يك تن ويكصد كيلو گندم ديگر، از مصاديق اينگونه داد وستد ربوى مى‌باشد، چرا كه يكصد كيلو گندم زيادى منظور شده در بها، در واقع مابه ازايى در معامله ندارد ويك زيادى عينى محسوب مى‌شود.

ب: گاهى هم سود ربوى از رهگذر تفاوت زمانى پيش بينى شده در قرار داد محقق مى‌شود؛ مثلًا اگر كسى يك تن برنج را در مقابل پرداخت يك تن برنج ديگر پس از گذشت يك سال از انعقاد قرارداد به فروش برساند، اين اختلاف زمانى پيش بينى شده در قرارداد به مثابه ربا محسوب مى‌شود، چون اگر در قراردادى پرداخت بهاى كالا به زمان ديگرى موكول شود، اين زمان تعيين‌