باشد؛ مسأله‌اى كه به اين سادگى قابل فهم بشر نيست و لازم است گذشت زمان و كوشش‌هاى بسيار دانشمندان، راز آن را بگشايد. اين مسأله مهم، مسأله‌ى زوجيّت است. بنابر اين زوجيّت در اينجا، به معناى قرين هم بودن و در كنار هم بودن نيست؛ مثل اين كه دو لنگه كفش، با هم قرين هستند؛ يا دو درخت در كنار هم باشند؛ يا مثبت و منفى كه در اشياء هست يا- همان طور كه در علم فلسفه اثبات كرده‌اند- هر موجود، مادّه و صورت يا وجود و ماهيّت دارد و يا اصناف و ازواجى كه بين مردم هست؛ مثلًا كسى كه عطّار است و ديگرى بزّاز، يا همان ازواجى كه قرآن فرموده: «وَ لا تَمُدَّنَّ عَيْنَيكَ الى‌ ما مَتَّعْنا بِهِ ازْواجاً مِنْهُمْ» [1] اين‌ها مهم نيست.

آيا گياهان هم نر و ماده دارند؟

عبارت‌ «مِمَّا تُنْبِتُ الْارْضُ» كه با كلمه‌ى «مِنْ» بيان شده- و مى‌خواهد يك مصداق براى زوجيّت ذكر كند- مى‌خواهد بگويد: «در گياهان هم زوجيّت وجود دارد». شايد در زمان نزول قرآن كسى نمى‌دانست كه در گياهان هم بحث نر و مادّه وجود دارد. درخت خرما نر و ماده دارد و گياه نر گَرده‌افشانى مى‌كند. باد اين گَرده‌ها را بلند مى‌كند و به درخت خرماى ماده مى‌رساند و لقاح صورت مى‌گيرد؛ گياه مادّه بارور مى‌شود و درخت خرما تكثير مى‌گردد.

در ابتدا گمان مى‌رفت كه زوجيّت و بحث نر و مادّه فقط در حيوانات معنا دارد؛ ولى قرآن مى‌خواهد بگويد:

«تمام نباتات، انسان‌ها، حيوان‌ها و چيزهاى ديگرى كه شما اطّلاع نداريد، در عمق درياها و ... اين‌ها همه نر و مادّه دارند. و خداوند هم مى‌خواهد بفرمايد: «من قدرت دارم و عاجز و ناتوان نيستم كه اين زوجيّت را قرار دهم.»