نگفته است كه: «من يعتصم بهما» (- هر كه به آن دو چنگ زند)، بلكه گفته است «باللّه» براى بيان اين كه آن دو يك چيز است.

[102] ايمان آوردن بشر به پروردگارش و كتابها و فرستادگان او آسان است، ولى ايستادگى بشر در برابر شهوات، كه همچون آتشفشانى فوران مى‌كنند و در برابر فشارهايى كه از هر سو بر او وارد مى‌آيد، دشوار است، مگر اين كه آدمى از پروردگارش بترسد و به ياد بزرگى او و به ياد مرگ و روز حساب باشد، و بر اثر آن متقى و پرهيزگار شود.

اگر شخص در برابر شهوتها يا فشارهاى زندگى سست شود، گاه در لحظه سستى و دور شدن ايمان كافر از دنيا مى‌رود، و به همين سبب بر او لازم است كه براى مقاومت كردن تا حد مرگ مصمم باشد و همه فشارها را به مبارزه بخواند، و فرمان خدا چنين است

«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقاتِهِ وَ لا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ‌- اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! از خدا بدانسان بترسيد كه شايسته ترسيدن از خدا است، و مبادا بميريد مگر آنكه مسلمان باشيد.» «حق تقاة اللَّه» عبارت از مصمم بودن بر قرار گرفتن در خط رسالت تا مرگ است.

مناسبت سخن گفتن از استقامت و استمرار در اين جا، مقاومت كردن در برابر فشارهاى انحراف در جهت كفر بعد از ايمان است كه قرآن در آيه پيشين از آن سخن گفت، و نيز به مناسبت سخن گفتن از ضرورت يگانگى است، چه اختلاف جز از سستى تقوى در جانها به وجود نمى‌آيد.

[103] اعتصام به كتاب خدا و به مردى كه مجسم كننده اين كتاب است، همان ريسمان خدا است كه آيه نخستين از آن سخن گفت، و آن راه يگانه براى آن يگانگى حقيقى است كه بدون آن وحدت و يگانگى معنايى ندارد، بلكه نتيجه آن پراكندگى و نفاق است.

«وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعاً وَ لا تَفَرَّقُوا- و به ريسمان خدا چنگ زنيد