اسم الکتاب : دانشنامه امام باقر علیه السلام المؤلف : جمعی از نویسندگان الجزء : 1 صفحة : 156
پروردگار از چه زمانی بوده
ابوبصیر گوید: مردی خدمت امام باقر علیهالسلام شرفیاب شد و عرض کرد: ای اباجعفر! به من بگو پروردگارت از کی بوده است؟ حضرت
فرمود: وای بر تو؛ به چیزی که در زمانی نبوده گویند: از کی بوده؟ همانا
پروردگار من - تبارک و تعالی - همیشه بوده، و زنده است بدون چگونگی، و برای
او «بود»، نیست، زیرا این چگونگی است، و برای او «شد» نیست که کجاست، و در
چیزی نیست، و بر چیزی قرار ندارد، و برای منزلت خود مکانی پدید نیاورده
است، و پس از آن که چیزها را آفرید نیرومند نگشت، و پیش از آن که چیزی
بیافریند، ناتوان نبود. و پیش از آن که چیزی پدید آورد، ترسان نبود. و به
چیزی که بوجود میآورد مانند و شبیه نیست، و پیش از آفریدنش از ملک و سلطنت
جدا نبود، و پس از رفتن آفریدگان نیز از آن جدا نیست. همیشه زنده است بدون
زندگی جدای از ذاتش، و پیش از آن که چیزی بیافریند پادشاهی توانا است، و
پس از ایجاد جهان هستی پادشاهی مقتدر است، برای او چگونگی و مکان و حدی
نیست، و به وسیلهی شباهت به چیزی شناخته نمیشود، و از طولانی ماندن پیر
نمیشود. او از چیزی نمیترسد، و چیزی او را نمیترساند، بلکه تمام اشیا از ترس او قالب تهی میکنند. او
زنده است، بدون زندگی پدید آمده، و (بدون) بود قابل وصف، و چگونگی محدودی،
و (بدون) اثری که مؤثر شود، و مکانی که مجاور چیزی باشد، بلکه زندهای است
که (با آثار قدرت) شناخته شده، و پادشاهی که همیشه قدرت دارد، آنچه
میخواهد به مشیت خود پدید آورد، نه محدود است نه دارای اجزاء، و نه فانی
میگردد. او سرآغاز هستی بدون کیفیت است، و انجام هستی بدون مکان است، همه چیز جز ذات او نابود است، آفرینش و فرمان بدست اوست، پر خیر است پروردگار جهانیان. وای
بر تو ای سؤال کننده! همانا پروردگار مرا اوهام فرا نگیرد، شبههها بر او
فرود نمیآیند، چیزی به نزدیکی او نرسد، و پیش آمدهایی بر او وارد نمیشود،
و از چیزی مسئول نمیشود، و بر چیزی واقع نمیگردد، و چرت و خوابش نبرد،
هر چه در آسمانها و زمین و میان آنها و زیر خاک است از آن اوست. العطار،
عن أبیه، عن ابن عیسی، عن الحسین بن سعید، عن القاسم بن محمد، عن علی بن
أبیحمزة، عن أبیبصیر قال: جاء رجل الی أبیجعفر علیهالسلام فقال له: یا
أباجعفر! أخبرنی عن ربک متی کان؟ فقال: ویلک! انما یقال لشیء لم یکن
فکان، متی کان؟ ان ربی تبارک و تعالی کان لم یزل حیا بلا کیف و لم یکن له
کان، و لا کان لکونه کیف، و لا کان له أین، و لا کان فی شیء، و لا کان علی
شیء، و لا ابتدع لکانه مکانا، و لا قوی بعد ما کون شیئا، و لا کان ضعیفا
قبل أن یکون شیئا، و لا کان مستوحشا قبل أن یبدع شیئا، و لا یشبه شیئا
مکونا [1] و لا کان خلوا من القدرة علی الملک قبل انشائه [2] ، و یکون منه
خلوا بعد ذهابه. لم یزل حیا بلا حیاة، و ملکا قادرا قبل أن ینشیء
شیئا، و ملکا جبارا بعد انشائه للکون، فلیس لکونه کیف، و لا له أین، و لا
له حد، و لا یعرف بشیء یشبهه، و لا یهرم لطول البقاء، و لا یصعق لشیء، و
لا یخوفه شیء، تصعق الأشیاء کلها من خیفته. کان حیا بلا حیاة حادثة
[3] و لا کون موصوف، و لا کیف محدود، و لا أثر مقفو [4] ، و لا مکان جاور
شیئا، بل حی یعرف، و ملک لم یزل، له القدرة و الملک، أنشأ ما شاء بمشیته
[5] ؛ لا یحد و لا یبعض و لا یفنی. کان أولا بلا کیف، و یکون آخرا بلا أین،
و کل شیء هالک الا وجهه، له الخلق و الأمر، تبارک الله رب العالمین. ویلک
أیها السائل! ان ربی لا تغشاه الأوهام، و لا تنزل به الشبهات، و لا یجار
من شیء، و لا یجاوره شیء، و لا تنزل به الأحداث، و لا یسأل عن شیء
یفعله، و لا یقع علی شیء، و لا تأخذه سنة و لا نوم، له ما فی السموات و ما
فی الأرض و ما بینهما و ما تحت الثری. [6] .
[~hr~]پی نوشت ها: (1) فی الکافی: و لا یشبه شیئا مذکورا. (2) فی الکافی: و لا کان خلوا من الملک قبل انشائه. (3) فی التوحید المطبوع: بلا حیاة عاریة. (4) ففی أثره أی تبعه، و فی الکافی: «و لا أین موقوف علیه» بدل ما فی التوحید. (5) فی التوحید المطبوع: أنشأ ما شاء کیف شاء بمشیته. و فی الکافی: حین شاء بمشیته. (6) بحارالأنوار: ج 4 ص 299 ح 68، عن التوحید. منبع: پرسشهای مردم و پاسخهای امام باقر؛ احمد قاضی زاهدی؛ حاذق چاپ دوم 1386.
اسم الکتاب : دانشنامه امام باقر علیه السلام المؤلف : جمعی از نویسندگان الجزء : 1 صفحة : 156