اوّل تقديرا مرفوع و در دوّم منصوب و در سوّم مجرور مى‌باشد.

3- اعراب عبارت است از كيفيتى كه بواسطه‌اش آخر كلمه معرب مختلف مى‌شود.

عامل آن است كه بواسطه‌اش رفع و نصب و جر حاصل شود.

4- در آيه: قل اعوذ بربّ النّاس: كلمه « اعوذ » معرب بوده و ضمه اعرابش مى‌باشد و برهنه بودنش از عامل نصبى و جزمى عامل رفع آن محسوب مى‌شود و كلمه « بربّ » باء در آن عامل بوده و « ربّ » معرب و كسره اعراب آن است و كلمه « النّاس » معرب بوده و كسره‌اش (جرّ) اعراب آن بوده و عاملش « ربّ » است كه به آن اضافه شده است.

و در آيه‌ «اذازلزلت الارض زلزالها: كلمه « اذا » معرب بوده به اعراب تقديرى و اعرابش نصب بوده و عامل آن « زلزلت » مى‌باشد و كلمه « الارض » معرب و ضمّه كه علامت رفع باشد اعرابش بوده و عامل در آن « زلزلت » است و كلمه « زلزالها » معرب و عاملش « زلزلت » بوده و اعرابش فتحه كه علامت نصب است مى‌باشد.

سؤالات و تمرينات ص (20)

1- اسم صحيح و جارى مجراى آن را با ذكر چند مثال تعريف كنيد؟

2- اعراب اسماء غير منصرف چيست مثالى براى آن بزنيد؟

3- در جملات زير اسماء معرب را جدا نموده و نوع اعراب آنها را ذكر نمائيد:

الف: لا تأكلوا اموالكم بينكم بالباطل‌ ( سوره بقره آيه 188)

ب: و اذكروا اللّه فى ايّام معدودات‌ ( سوره بقره آيه 203)

ج:

ألا و قد امرني اللّه بقتال اهل البغى‌

( نهج البلاغه خطبه 192- 112)

د:

و عذبها (الدنيا) اجاج و حلوها صبر

( نهج البلاغه خطبه (111- 1)

جواب‌

1- اسم صحيح آن است كه آخرش حرف علّه نباشد مانند: زيد و علم و