و مثال قسم دوّم اسماء اجناس مى‌باشد نظير: ماء، سماء، نجم، انسان و حيوان.

مورد نزاع‌

تنها مورد نزاع اصوليّون در دو امر مى‌باشد:

الف: در امكان قسم چهارم.

ب: در وقوع قسم سوّم بعد از اينكه امكانش را تسليم شده و قبول بنمائيم.

از نظر ما رأى صحيح و صواب اينستكه قسم چهارم مستحيل بوده و قسم سوّم در خارج واقع شده است و مثال آن حروف و اسماء اشاره و ضمائر و اسماء استفهام و امثال اينها است چنانچه انشاء اللّه شرح آنها بزودى خواهد آمد.

بيان مراد

مرحوم مصنّف پس از ذكر مقام ثبوت و بيان اقسام چهارگانه وضع در مقام تصوّر به مقام اثبات و تصديق پرداخته و چنين مى‌فرمايند:

حضرات اهل فنّ در سه قسم اوّل يعنى:

1- وضع خاصّ و موضوع‌له خاصّ.

2- وضع عامّ و موضوع عامّ.

3- وضع عامّ و موضوع خاصّ.

نزاعى نداشته و امكان و مقام ثبوت اين سه را جملگى تصديق دارند و بعبارت ديگر:

از نظر تمام ارباب اصطلاح و فنّ هيچ استحاله و امتناعى در اصل ثبوت و وجود اين اقسام نمى‌باشد.

چنانچه در وقوع قسم اوّل و دوّم در خارج همگى با هم متّفقند لذا مثال قسم اوّل را اعلام شخصيّه همچون محمّد و على و جعفر دانسته‌اند چه آنكه وضع در امثال اينكلمات خاصّ و موضوع‌له آنها نيز خاصّ مى‌باشد و مثال قسم دوّم يعنى وضع عامّ و موضوع‌له عامّ را اسماء اجناس اعلام نموده‌اند همچون‌