البتّه مطلوب بر اوّل فردى كه در خارج تحقّق يابد منطبق شده و امتثال بهمان مصداق ابتدائى حاصل مى‌گردد در نتيجه اتيان بفرد دوّم لغو و بيهوده است همچون نمازهاى يوميّه زيرا مكلّف وقتى يك نماز صبح مثلا با شرائط و اجزائش را اتيان كرد غرض حاصل و امتثال امر در خارج محقّق مى‌گردد لاجرم خواندن نماز براى بار دوّم عمل لغو و بيهوده‌اى محسوب مى‌شود.

2- مطلوب مولى وجود واحد بقيد « واحد » مى‌باشد يعنى غرض مولى آنستكه بنده يك فرد از طبيعت را بيشتر نياورد و بطورى كه اگر دو فرد از طبيعت در خارج آورده شود اصلا امتثال حاصل نشده مانند تكبيرة الاحرام براى نماز چه آنكه اتيان دوّمى بدنبال اوّلى مبطل اوّلى بوده و در نتيجه نماز نيز باطل و فاسد مى‌گردد زيرا زيادى اركان در نماز چه بنحو سهو بوده و چه عمدا واقع شوند موجب بطلان و فساد نماز مى‌شوند.

3- مطلوب مولى وجود مكرّر از طبيعت باشد و اين ممكنست بدو نحوه باشد:

الف: آنكه غرضش طبيعت بشرط تكرّر باشد بنابراين مجموع افراد بما هو مجموع مطلوب و محبوب مى‌باشند لذا با يكبار اتيان امتثال حاصل نمى‌شود مانند ركعات نماز در صلوة واحد چه آنكه محبوب مولى مثلا در نماز ظهر چهار ركعت مجموعا مى‌باشد بطوريكه بنده اگر يك ركعت از آنها را بجاى نياورد بطور كلّى امتثال منتفى است حتّى نسبت به سه ركعتى كه آورده و حاصل كلام آنكه محبوب مولى در اينفرض مجموع بوده نه جزء.

ب: آنكه محبوب و مطلوب وجود مكرّر بوده امّا نه بشرط تكرّر باينمعنا كه هريك از وجودات جداگانه و عليحدّه مطلوب مولى مى‌باشند بطورى كه در قبال اتيان هريك امتثالى در خارج محقّق مى‌گردد مانند روزه ايّام ماه رمضان كه اتيان هرروز امتثالى عليحدّه مى‌باشد.

بيان مراد

قوله: و الدّليل نفس الدّليل: يعنى دليل در اينجا همان دليل در آنجا مى‌باشد