انشاء اللّه در تقسيمات واجب ذكر ايندو قسم از واجب خواهد شد.

تشخيص ظهور صيغه در وجوب عينى يا وجوب كفائى‌

مصنّف (ره) مى‌فرمايند:

در ارتباط با مسئله تشخيص ظهور صيغه مى‌گوئيم:

اگر دليل دلالت كند كه واجب عينى يا كفائى است بحثى در ميان نبوده بلكه اخذ بدليل خواهيم نمود.

و امّا اگر چنين دلالتى نداشت بايد گفت اطلاق صيغه « افعل » مقتضى است كه مأموربه واجب عينى باشد يعنى مكلّف بايد بآن اتيان كند اعمّ از آنكه عمل مأموربه را شخص ديگرى اتيان كرده يا ترك نمايد چه آنكه عقل حاكم است باينكه امتثال امر لازم بوده و تا ماداميكه علم نداريم بسقوطش بواسطه فعل غير انجام و آوردنش واجب مى‌باشد و اين معنا همانطوريكه گفتيم مقتضاى حكم عقل بوده و نيازى به بيان ندارد و بعبارت ديگر حمل وجوب مستفاد از صيغه بر وجوب عينى نيازى به دليل عليحدّه و مستقلّى نداشته بلكه مجرّد امر در استفاده آن كفايت مى‌كند و آنچه محتاج به بيان زائد بر اصل صيغه هست واجب كفائى مى‌باشد چه آنكه وقتى مولى و آمر قرينه بر اراده آن نصب نكند معلوم مى‌شود كه مرادش وجوب عينى است نه كفائى.

و بعبارت روشن‌تر مجرّد صيغه « افعل » كافى در استفاده وجوب كفائى از آن نيست بلكه زائد بر آن بقرينه و دليل ديگرى نيازمنديم بطورى كه در صورت وجود آن مى‌توان صيغه را بر وجوب كفائى حمل نمود و در فرض فقدانش اطلاق صيغه بر وجوب عينى حمل مى‌شود.

بيان مراد

قوله: ما يتعلّق بكلّ مكلّف: يعنى بكلّ فردفرد من المكلّفين.

قوله: و يقابله الواجب الكفائى: ضمير منصوبى در « يقابله » به واجب عينى‌