انّ الواضع يتصوّر اوّلا جميع الحروف الهجائيّة ثمّ يضع لفظ « الكلمة » بازاء طبيعة المركّب من اثنين فصاعدا الى حدّ سبعة حروف مثلا.

و الغرض من التّقييد بقولنا « فصاعدا » بيان انّ الكلمة تصدق على الاكثر من حرفين كصدقها على المركّب من حرفين و لا يلزم التّرديد فى الماهيّة، فانّ الماهيّة الموضوع لها هى طبيعة اللّفظ الكلّىّ المتركّب من حرفين فصاعدا و التّبدّل و التّرديد انّما يكون فى اجزاء افرادها.

و قد يسمّى ذلك بالكلّىّ فى المعيّن او الكلّىّ المحصور فى اجزاء معيّنة و فى المثال اجزاؤه المعيّنة هى الحروف الهجائيّة كلّها.

ترجمه:

دفع توهّم و اشكال مذكور

مرحوم مصنّف در دفع اشكال مذكور مى‌فرمايند:

تبادل در اجزاء و تكثّر مراتب و مصاديق صحيح و فاسد مانع از فرض قدر جامع بين آنها نبوده و ابدا تبدّل و ترديد در ذات و حقيقتى كه جامع بين افراد است لازم نمى‌آيد.

و براى واضح و روشن شدن مدّعا مى‌گوئيم:

مورد بحث نظير لفظ « كلمه » است، چه آنكه اين لفظ هم براى آنچه از دو حرف تركيب شده وضع گرديده و هم بر آنچه بيش از آن مركّب مى‌باشد لذا مى‌توان آنرا جامع بين آنچه از دو حرف يا بيشتر مركّب شده قرار داد با اينكه حروف بسيار بوده و مصاديق آن بى‌حدّ و حصر است لذا بسا لفظى تنها از « الف » و « باء » مركّب شده همچون « اب » و بر آن لفظ « كلمه » صادق است و گاه باشد كه از دو حرف ديگر تركيب يافته نظير « يد » و بر آن نيز كلمه صادق مى‌باشد و بهمين ترتيب كلمات ديگر كه از ساير حروف تركيب يافته‌اند و بدين ترتيب هرحرفى ممكنست در كلمات مختلف و متفاوتى داخل يا خارج باشد و معذلك بتمام آنها لفظ « كلمه » صادق است.