تفاصيلى بوده كه تعرّض بآنها فعلا مهمّ نبوده و آنچه اهميّت دارد اينستكه بگوئيم:

حقّ از نظر ما اينستكه مثل چنين استعمالى جايز نمى‌باشد.

بيان مراد

همانطوريكه در ترجمه عنوان بحث بآن اشاره نموديم اين مسئله همانطوريكه مشهور شده از مختصّات لفظ مشترك لفظى مى‌باشد و حاصل آنچه مرحوم مصنّف در عبارات مذكور فرموده اينستكه:

استعمال لفظ مشترك ممكنست بسه نحو صورت گيرد:

الف: آنكه آنرا بكمك قرينه معيّنه در يكى از معانيش بكار بريم مثل اينكه بگوئيم:

رأيت عينا باكية (ديدم چشمى گريان را).

كه در اينمثال لفظ عين به كمك قرينه « باكية » در يكى از معانى متعدّدش يعنى چشم استعمال شده است.

ب: آنكه تمام معانى لفظ مشترك را بصورت مجموعه‌اى در نظر گرفته بطوريكه مجموع گويا يك معنا مى‌باشند آنگاه لفظ را اطلاق كرده و در يك استعمال مجموع را بما هو موضوع ارده نمائيم:

اين دو نحو استعمال باتّفاق ارباب اصطلاح جايز بوده و احدى در آن خدشه و اشكال نكرده است منتهى با اينفرق كه نحوه اوّل استعمالش حقيقى و نحوه دوّم مجازى مى‌باشد زيرا در اينقسم از استعمال لفظ در غير موضوع‌له بكار گرفته شده.

ج: آنكه لفظ مشترك را در استعمال واحد در بيش از يك معنا بكار برده بنحوى كه هركدام از معانى بنحو مستقلّ و جداگانه از لفظ اراده شده باشند بطورى كه گويا به تعداد معانى اراده شده لفظ را القاء نموده‌اند مثلا بگويند:

رأيت عينا و از آن هم طلا و هم نقره را اراده نمايند باين طرز كه گويا گفته شده رأيت عينا بمعناى طلا و رأيت عينا بمعناى نقره.

اين نحو از استعمال معركه آراء بوده و حضرات در جواز و عدم جوازش با هم باختلاف پرداخته‌اند لذا اقوال و تفاصيل بسيار در آن پيدا شده و بفرموده مرحوم‌