باتّفاق ارباب ادب معرب است مگر دو صيغه آن‌كه جمع مؤنّث غائب و جمع مؤنّث حاضر باشد.

قوله: و بناء الثّانى: يعنى اتّفاق است كه ثانى يعنى ماضى در تمام صيغ مبنى است.

قوله: و الاختلاف فى الثّالث: يعنى برخى امر را معرب و گروهى مبنى مى‌دانند.

مؤلّف گويد:

مقصود از « امر » امر حاضر است نه غائب چه آنكه امر غائب مضارع مجزوم بوده كه قطعا معرب است و در اعرابش اختلافى نمى‌باشد.

قوله: و قدّم الاوّل: ضمير فاعلى در « قدّم » به مصنّف راجع است و مقصود از « الاوّل » فعل مضارع است.

قوله: لشرفه بالاعراب: ضمير مجرورى در « لشرفه » به الاوّل راجع است.

قوله: فقال: يعنى فقال المصنّف.

قوله: يقع بعد لم: ضمير در « يقع » به فعل مضارع راجع است.

قوله: فانّه يقال فيه: ضمير در « فانّه » بمعناى « شأن » بوده و ضمير در « فيه » به « يشم » راجع است.

متن: «13»

تجزيه و تركيب‌

ماضى: مضاف، مفعول مقدّم براى « مز ».

الافعال: مضاف اليه.

بالتّاء: جارّ و مجرور، متعلّق به « مز » مى‌باشد.

واو: عاطفه.