الظّرف.

و، المضاف الى المصدر نحو: اتمّ تبيينى الحقّ منوطا بالحكم، فاتمّ مبتداء مضاف الى مصدر و منوطا حال سدّ مسدّ الخبر و تقديره كما تقدّم.

و خرج بتقييد الحال بعدم صلاحيّتها للخبريّة ما يصلح لها، فالرّكع فيه واجب نحو: ضربى زيدا شديد.

ترجمه و شرح:

مصنّف گويد:

مانند: ضربى العبد مسيئا و اتمّ تبيينى الحقّ منوطا بالحكم.

شارح گويد:

مثال مصدر همچون: ضربى العبد مسيئا يعنى زدن من عبد را حاصل و ثابت است زمانيكه وى بدكار باشد.

شاهد در كلمه « مسيئا » است كه در اينمثال حال بوده و بجاى خبرى كه وجوبا حذف شده قرار گرفته است و اصل چنين بوده.

ضربى العبد حاصل اذا كان مسيئا يا ضربى العبد حاصل اذ كان مسيئا.

پس اوّل كلمه « حاصل » حذف شده و بدنبالش ظرف يعنى « اذا » يا « اذ ».

و مثال مضاف بمصدر مانند: اتمّ تبيينى الحقّ منوطا بالحكم يعنى كاملترين اظهار حقّ نمودن من زمانى حاصل است كه منوط و وابسته به مصالح و حكمت‌ها باشد.

در اينمثال كلمه « اتم » مبتداء و مضاف بمصدر يعنى « تبيين » مى‌باشد و « منوطا » حالى است كه بجاى خبر قرار گرفته و تقدير آن همچون مثال قبلى است يعنى اتمّ تبيينى الحقّ حاصل اذا كان منوطا بالحكم.

ناگفته نماند مصنّف بواسطه مقيّد نمودنش حال را به صلاحيّت نداشتنش براى خبر خارج كرد حالى را كه براى خبر بودن صلاحيّت دارد